Z ARCHIWUM

Skomponował kilka oper opartych na historii i literaturze narodowej – w tych latach, na przełomie XIX/XX wieku, było to modne, ale jemu trwałej sławy nie przyniosły: Konrad Wallenrod, Goplana, Janek, Stara Baśń. W Krakowie nie miał kto tego wystawiać. Oto, co pisał na ten temat recenzent muzyczny Stanisław Lachowicz w 50-lecie śmierci W. Żeleńskiego („Dziennik Polski”, 1971) w artykule Kompozytor najbardziej krakowski:
Prapremiera „Konrada Wallenroda”, pierwszego dzieła scenicznego Żeleńskiego, odbyła się w 1885 r. w Operze Lwowskiej; siły wykonawcze nie były najlepsze, a jednak dzieło przyjęto z uznaniem. Ciekawostką jest, że partię harfy – z braku tejże – wykonał na pianinie... Ignacy Paderewski. W lecie tegoż roku grano „Konrada” siłami lwowskimi w Krakowie. Niestety wystawienie dzieła w Warszawie było niemożliwe ze względu na cenzurę carską. W 1910 roku, w trakcie uroczystości 500-lecia zwycięstwa pod Grunwaldem, doszło wreszcie do wykonania „Konrada” na prawdziwie wysokim poziomie muzycznym i inscenizacyjnym. Spektakle odbyły się na scenie Teatru Miejskiego w Krakowie, siłami lwowskiego zespołu operowego.
Prapremiera drugiego i na pewno najlepszego dzieła operowego Żeleńskiego, „Goplany”, odbyła się latem 1896 r. w Krakowie siłami Opery Lwowskiej. Przyjęcie było gorące, wręcz entuzjastyczne. Następne opery, „Janka” i „Starą Baśń”, poznał Kraków w czasie letnich występów gościnnych artystów Opery Lwowskiej (lata 1901 i 1907).