KWARTALNIKI

• W poznańskim Muzeum Narodowym była czynna wystawa polskiego portretu trumiennego – zjawiska artystycznego, charakterystycznego dla kultury sarmackiej w Polsce XVII i XVIII wieku. Pokazano około 300 obiektów z wielu muzeów polskich, w tym z tzw. Lwowskiej Galerii Obrazów i Muzeum Historycznego we Lwowie.

• W krakowskiej Starmach Gallery z końcem ub. roku wystawiał swoje obrazy Jerzy Kałucki, malarz i scenograf, profesor poznańskiej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (zamieszkały w Krakowie). Urodził się w r.1931 we Lwowie, studia odbył na krakowskiej ASP. Uprawiana przezeń sztuka to głównie formy geometryczne i abstrakcja oraz realizacje przestrzenne.

• Z końcem 1996 r. w Łodzi była czynna wystawa fotografii Arthura H. Fellinga, znanego pod pseudonimem Weegee, a uważanego za jednego z największych fotoreporterów amerykańskich tego wieku. Urodził się w 1899 r. w Złoczowie.

• Z omówioną w tym numerze książką J. Biriułowa pt. „Secesja we Lwowie” (patrz: Nowe książki) korespondowała wystawa, czynna w lutym w galerii konsulatu Austrii w Krakowie, pod oryginalnym tytułem „Ornament nie zbrodnia”. Wystawa dotyczyła secesyjnego ornamentu w architekturze Lwowa przełomu XIX/XX wieku, a przygotowana została przez dra Igora Żuka – tego samego, który w ub.roku w tej samej galerii przedstawił twórczość Zachariewiczów (pisaliśmy o tym w CL 2/96). Tegoroczna wystawa była równie interesująca, bo prezentowała bogactwo ornamentyki na elewacjach lwowskich gmachów publicznych i kamienic – bogactwo trudne do znalezienia w podobnym zakresie w innych miastach polskich.
Igor Żuk jest historykiem sztuki, we Lwowie się urodził (1956) i ukończył studia. Interesuje się sztuką końca XIX i początku XX w. Mieszka i pracuje we Lwowie, ale często bywa w RP. Jest obecnie stypendystą Kasy im. Mianowskiego (w tamtym roku Fundacji im. Śniadeckich). Redaguje „Historyczno-architektoniczny atlas Lwowa”.

• W Kalendarzu Beskidzkim na rok 1997 (o wcześniejszym pisaliśmy w CL 2/96) czytamy ciekawą relację o muzeum Fałata w Bystrej Śląskiej. Julian Fałat (1853–1929), znakomity malarz, urodził się w Tuligłowach, w powiecie rudeckim (woj. lwowskie). Był profesorem i rektorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (to za jego sprawą zmieniono nazwę Szkoły Sztuk Pięknych na Akademię SP). W 1910 r. opuścił niechętny mu Kraków i osiadł w Bystrej k. Bielska, gdzie zakupił willę, a obok zbudował sobie pracownię. W 1973 r. otwarto tam muzeum, ostatnio pięknie odnowione. Nowa ekspozycja obejmuje obrazy Fałata i pamiątki, w tym z jego podróży do Chin i Japonii.
Śląski Instytut Naukowy w Katowicach wydał w 1973 r. „Pamiętniki” Juliana Fałata.

• Otwarta w styczniu w Galerii krakowskiego oddziału „Wspólnoty Polskiej” wystawa zdjęć architektury Lwowa i wielu zabytków Małopolski Wschodniej, jest pokłosiem wycieczki, zorganizowanej w ub. roku przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Ogrodnictwa (SITO) oraz Wydział Ogrodnictwa Akademii Rolniczej w Krakowie. Zarówno same zdjęcia, jak i wypowiedzi uczestników podróży studialnej dały wyraz fascynacji krajobrazem kulturowym tamtej Ziemi. Wycieczkę prowadziła p. mgr inż. Barbara Michońska, rodem z powiatu kopyczynieckiego. Wystawa nosiła tytuł: „Kwiaty dla Podola. Podróż śladami polskości”.

• Gdańskie środowisko literackie przyznaje co dwa lata Nagrodę Poetycką im. Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Laureatami byli dotychczas m.in. ks. Jan Twardowski, Anna Kamieńska, Zbigniew Herbert, Roman Brandstaetter, Wisława Szymborska.
Przypomnijmy, że Sęp Szarzyński jest dziś uznawany – mimo ilościowo skromnego dorobku – za jednego z najwybitniejszych i najbardziej oryginalnych poetów staropolskich doby renesansu – u progu baroku. Urodził się ok. r. 1550 w Zimnej Wodzie pod Lwowem, gdzie jego rodzina (herbu Junosza) miała majętność. Pierwsze nauki pobierał w szkole elementarnej we Lwowie, potem, być może, studiował w tamtejszej szkole wyższej, a następnie na uniwersytetach niemieckich (był prawdopodobnie protestantem). Większość życia spędził w miejscu urodzenia, dopiero na ostatnie lata przeniósł się do Wolicy (wieś ta leży zaraz za obecną granicą, przy szosie między Medyką a Mościskami). Zmarł młodo, w 1581 roku.
Mikołaj Sęp Szarzyński pisał sonety, pieśni religijne i rycerskie, nieco tłumaczeń i inne drobne formy literackie. Najbardziej znanym zbiorem jego utworów są „Rytmy albo wiersze polskie”. Patrz także w tym numerze: Nowe Książki.

• W krakowskiej siedzibie SARP odbyła się prelekcja znanego architekta katowickiego Henryka Buszki pod obiecującym tytułem: „Człowiek tworzy miasto, miasto tworzy człowieka. Lwów – miasto ludzi”. W rzeczywistości prelekcja nie miała nic wspólnego z tym tytułem, a była jedynie relacją Buszki, urodzonego we Lwowie (i w lwowskiej rodzinie, jak poinformował) ze swej podróży do Lwowa – po raz pierwszy od 1939 roku (!). Prelegent przedstawił swoje pesymistyczne obserwacje co do stanu miasta, ale zarazem podawał informacje niepełne, półprawdziwe, albo całkiem nieprawdziwe, np. o rzekomej odbudowie 100 kościołów na Ziemiach Wschodnich za pieniądze Państwa Polskiego. W sumie wykazał absolutny brak orientacji w temacie.

• Ostatnio poddano badaniom konserwatorskim Panoramę Racławicką i stwierdzono dobry stan obrazu. Obiekt mieszczący Panoramę we Wrocławiu wymaga jedynie nowej instalacji klimatyzacyjnej, która chroni płótno z malowidłem przed niekorzystnymi zmianami temperatur, zanieczyszczeniem powietrza i wilgocią, powstającą w czasie przepływu masy zwiedzających (blisko 400 tys. osób rocznie).

• Wojskowe Zakłady Kartograficzne wydały (1996) bardzo dobrą mapę topograficzno-turystyczną „Roztocze. Od Kraśnika do Lwowa” (skala 1:200.000). Przypomnijmy, że Roztocze to pasmo malowniczych, zalesionych wzgórz, ciągnące się od Lwowa w kierunku północno-zachodnim, w głąb Lubelszczyzny. Na terenie odciętej granicą części Roztocza leżą takie znane miejscowości, jak (idąc od Lwowa): Brzuchowice, Janów, Szkło, Niemirów, Potylicz, zaś po jego bokach: Żółkiew, Jaworów i Rawa Ruska.
Te same WZK wydały wcześniej w ramach serii 79 map topograficznych Polski – trzy takie, na których również znalazły się interesujące nas okolice: „Przemyśl” – obejmuje rejon Dobromila, Chyrowa, Nowego Miasta, Starej Soli; „Tomaszów Lubelski” – obejmuje odciętą część Roztocza po Żółkiew; „Drogobycz” (sic!) – sięga aż po Lwów i Drohobycz.