KWARTALNIKI

Miał się odbyć ponowny apel Ich cieni. Przywołanie, by nie umarli nigdy w naszej pamięci. Zamiast – jest morze łez. Jest ocean narodowej tragedii, smutku i żalu.
Tysiące zamordowanych polskich żołnierzy, policjantów i cywilów w Katyniu, Charkowie i Miednoje dokładnie siedemdziesiąt lat temu – w kwietniu 1940 roku – spoczęły w leśnych mogiłach. Zginęli, a po nich w następnej kolejności miała zginąć Polska...
W sobotę 10 kwietnia do list katyńskich okrutny los dopisał kolejne nazwiska. Tych, którzy pod katyńskim krzyżem swoją obecnością mieli zaświadczyć, że śmierć sprzed siedemdziesięciu lat nie była daremna. Że nie zginęła – póki my żyjemy...
Wśród 96 ofiar katastrofy na smoleńskim lotnisku był przewodniczący Polskiego Komitetu Olimpijskiego Piotr Nurowski.
Zamierzał złożyć hołd zamordowanym olimpijczykom, sportowcom najwyższej klasy, których pojawienie się na olimpijskich stadionach niegdyś zwiastowało czas ekecheirii – pokoju bożego. Lecz las pod Smoleńskiem ponownie udowodnił, że za nic ma dziedzictwo starożytnej Elidy.
Listy nazwisk z katyńskiej nekropolii wydają się nie mieć końca. Olimpijskie cienie jawią się wśród nich lśniąc diamentowym blaskiem. Czy stając do swej ostatniej walki zdawali sobie sprawę, że tym razem to pojedynek bez zasad i sędziów, a jego metą jest tylko śmierć? Historie Ich życia świadczą, że wiedzieli dokładnie. A jednak poszli...
Major Józef Baran-Bilewski – w podrzeszowskiej Racławówce rozpoczynał sportową rywalizację wraz z szóstką rodzeństwa. Jako zawodnik Resovii, lwowskiej Pogoni i poznańskiego AZS-u swoją karierę zwieńczył zdobyciem pięciokrotnie tytułu mistrza Polski (w pchnięciu kulą – 1922 i 1926 oraz w rzucie dyskiem – 1926, 1927 i 1929). Na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie (1928) w rzucie dyskiem uzyskał wynik 41,77 m dający mu 18 miejsce. Artylerzysta z przydziałem do Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów w Poznaniu, w 1929 roku został przeniesiony do Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie, gdzie pełnił służbę aż do wybuchu wojny. Na igrzyska do Los Angeles pojechał jako kierownik grupy lekkoatletycznej. Był działaczem PZLA i PKOl, trenerem i sędzią. Karierę wojskową rozpoczął w wieku 18 lat w 17 Pułku Piechoty, a później w 56 Pułku Artylerii Ciężkiej. Brał udział w obronie Lwowa. Awanse oficerskie przeplatały się z sukcesami sportowymi – był szesnastokrotnym rekordzistą Polski w kuli i dysku. 20 września dostał się do sowieckiej niewoli, a po obozach w Szepietówce i Kozielsku w ostatnią swoją drogę ruszył 1 kwietnia 1940 roku – do Katynia. Zidentyfikowany pod numerem 1856.
Marian Spoida – piłkarz, olimpijczyk z Paryża (1924). Grał w Warcie Poznań (mistrz Polski w 1929 r.) i reprezentacji Polski (rozegrał 14 spotkań). Po zakończeniu kariery zawodniczej został trenerem – od 1931 roku był asystentem selekcjonera Józefa Kałuży. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim i wojnie polsko-bolszewickiej. Pracował jako urzędnik bankowy. Po kampanii wrześniowej i sowieckiej niewoli został rozstrzelany w Lesie Katyńskim.
Podpułkownik Franciszek Brożek – jeden z założycieli Towarzystwa Sportowego „Wisła” Kraków. Kawaler orderu Virtuti Militari. Bramkarz Wisły, a w 1924 reprezentant Polski na igrzyskach olimpijskich w Paryżu w strzelectwie sportowym. W kampanii wrześniowej służył w Korpusie Ochrony Pogranicza – uwięziony w Starobielsku zginął na wiosnę 1940 roku w Charkowie.
Porucznik Aleksander Marek Kowalski – hokeista, dwukrotny olimpijczyk (St. Moritz – 1928, Lake Placid – 1932). Był absolwentem Wydziału Bankowego SGH, reprezentantem AZS Warszawa, pięciokrotnym mistrzem Polski. Wicemistrz Europy z 1928 r., dwukrotny uczestnik mistrzostw świata, zdobył tytuł akademickiego mistrza świata. W 1930 r. powołany został do reprezentacji Europy na mecz z Kanadą. Jego udział we wrześniowej wojnie trwał trzy tygodnie. Aresztowany przez NKWD, po niewoli w Kozielsku zastrzelono go 3 kwietnia 1940 w Lasku Katyńskim. Miał 38 lat. Zidentyfikowany pod nr 2129.
Podporucznik Stanisław Urban – wioślarz, dwukrotny olimpijczyk (Amsterdam – 1928, 4. miejsce w ósemce, Los Angeles – 1932, brązowy medal w wyścigu czwórek ze sternikiem – z Braunem, Kobylińskim, Ślązakiem i sternikiem Skolimowskim). Był wielokrotnym medalistą mistrzostw Polski w wioślarstwie w różnych osadach, ale też czołowym rugbystą AZS Warszawa w latach 1928–1930. Wzięty do niewoli, osadzony w obozie w Kozielsku, zakończył życie najprawdopodobniej w Katyniu. Miał 32 lata.
Rotmistrz Zdzisław Szczęsny Kawecki – srebrny medalista drużynowego WKKW na igrzyskach w Berlinie (1936) – wraz z Sewerynem Kuleszą i Henrykiem Leliwą-Roycewiczem. Od 17 roku życia służył w Wojsku Polskim w formacjach kawaleryjskich. Sowiecka niewola zakończyła się strzałem w głowę w Katyniu. Miał lat 38.
Kapitan Wacław Znajdowski – pierwszy oficjalny rekordzista polski w rzucie młotem (1923 – 22,15 m). Reprezentant Polonii Warszawa, uprawiał również hokej i tenis. Był działaczem PZLA (od 1930 do wybuchu wojny – prezes związku) i wiceprezesem PKOl (1925–29). Sprawował funkcje kierownicze w reprezentacji olimpijskiej na igrzyskach w Paryżu (1924) i St. Moritz (1928). W kampanii wrześniowej walczył pod Tomaszowem Lubelskim. Więziony w Kozielsku, zamordowany przez NKWD w Katyniu. Miał 41 lat.
Kapitan Kazimierz Karol Cybulski – czołowy lekkoatleta lat dwudziestych (kulomiot, dyskobol, tyczkarz). Startował w barwach Pogoni Lwów. Jego osiągnięcia to: dziewięć tytułów mistrza Polski, pięć wicemistrzowskich, dwanaście rekordów Polski. Był członkiem reprezentacji przygotowującej się do startu na Igrzyskach Olimpijskich w Antwerpii (1920). Data tłumaczy jednak powód braku uczestnictwa w tej imprezie. Zamiast na igrzyskach znalazł się w okopach bitwy warszawskiej jako dowódca kompanii piechoty 32 pułku. Więzień Starobielska, zginął w Charkowie. Miał 50 lat.
Kapitan Tadeusz Stanisław Kirchner – był wszechstronnym lekkoatletą Czarnych Lwów. Na pierwszych mistrzostwach Polski w 1920 roku został mistrzem w skoku wzwyż, wicemistrzem w rzucie oszczepem, brązowym medalistą w pchnięciu kulą i rzucie dyskiem. Miał startować na igrzyskach w Antwerpii, lecz zatrzymał go w kraju obowiązek obrony ojczyzny. Więziony w Starobielsku, zginął w Charkowie.
Kapitan Tadeusz Kowalski – lwowiak, piłkarz Czarnych, łyżwiarz figurowy. Wraz z Zofią Bilorówną dziewięciokrotnie zdobywali tytuł mistrzów Polski. Jako para zdobyli też brązowy medal mistrzostw Europy (1934) oraz czwarte miejsce na mistrzostwach świata w 1934 r. i piąte w 1935 r. Trzykrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Aresztowany przez sowieckie władze we Lwowie, osadzony w Starobielsku, został zamordowany w Charkowie.
Adam Obrubański – piłkarz, sędzia międzynarodowy, trener, dziennikarz, oficer Wojska Polskiego. Był napastnikiem Wisły Kraków i ŁKS-u. W latach 1922–24 pełnił funkcję kapitana związkowego (selekcjonera) reprezentacji narodowej. Jako pierwszy Polak – sędzia FIFA – sędziował mecz międzynarodowy (w Budapeszcie: Węgry – Austria). Zginął w Katyniu.
Zygfryd Wende – pięściarz wagi lekkiej. Zdobył trzykrotnie tytuł mistrza Polski (w tym raz podwójnie – w wadze lekkiej i półśredniej). Jako pierwszy Polak wszedł na ring mistrzostw Europy w Sztokholmie (1925). Osadzony w obozie w Ostaszkowie, zamordowany w Kalininie.

To zaledwie garstka życiorysów tych pochowanych we wspólnych mogiłach Katynia, Charkowa i Miednoje pod Twerem.
Nam żywym pozostaje jedynie pamięć. Szef polskich olimpijczyków chciał ich o tej pamięci zapewnić i przygarnąć do olimpijskiej rodziny. Zrobił więcej – stał się jednym z Nich.

14.04.2010



*    Wykorzystano informacje z Wikipedia.pl