KWARTALNIKI

Gmina, niegdyś śródgórska wioska, później osada przemysłowa w pd. części powiatu drohobyckiego. Położona w głębokiej kotlinie nad górskim potokiem o tej samej nazwie, lewym dopływem rzeki Stryj. Nazwa wsi wiąże się jakoby z jej dogodnym położeniem w rejonie, gdzie schodziły się ścieżki i drogi z otaczających grzbietów górskich.
Mężem opatrznościowym tej miejscowości o metryce średniowiecznej, lecz zacofanej niemal do końca XIX stulecia, był Stanisław Szczepanowski, który odkrył w niej ropodajne tereny. W ostatnim dziesięcioleciu tego wieku powstały tam kopalnie ropy naftowej, pociągając za sobą utworzenie kilkutysięcznej osady i osiągnięcie – przez napływowych z zasady mieszkańców – zauważalnego postępu cywilizacyjnego. W latach 1890. dzierżyła Schodnica prym w wydobywaniu ropy na ziemiach polskich. Dopiero odkrycia bogatych złóż tego surowca na początku XX wieku w Borysławiu, Mraźnicy i Tustanowicach zmieniły tę kolejność.
W latach 30. okresu międzywojennego Schodnica liczyła 3800 mieszkańców, jej obszar wynosił 22 km². Centrum osady przemysłowej było oddalone od wsi Schodnica o 1,5 km. Ponadto zbudowano tu kilka osiedli, związanych z kopalniami oraz tartakiem.

Historyczne osiedla Schodnicy

TARTAK. Obok tartaku zbudowano między Górą Kościelną a potokiem Schodnica duże osiedle mieszkaniowe o nazwie Tartak. Stanowiło ono centrum międzywojennej Schodnicy. Składały się nań domy jedno- i wielorodzinne (zwane kasarniami), konsum PSS, stadion z boiskiem piłki nożnej z zadaszoną trybuną, bieżnią i urządzeniami do lekkoatletyki i gier zespołowych oraz odkrytym basenem pływackim, przychodnia Kasy Chorych oraz warsztaty mechaniczne. Główną arterię osiedla stanowiła ulica Tartaczna.

PASIECZKI. Przed odkryciem złóż ropy naftowej na terenie tym do połowy XIX w. znajdowały się łąki, a na nich prowadzono pasieki – stąd nazwa tego obszaru, który leży przy wjeździe do Schodnicy od Borysławia. Tu droga rozwidla się: w prawo prowadzi do Kropiwnika, Majdanu, a dalej do Turki, w lewo – do centrum handlowego nazwanego Pasieczki. Wzdłuż prawie kilometrowej długości ulicy o tej samej nazwie, zwarto zabudowanej po obu stronach, było zlokalizowanych ponad 50 (co stanowiło połowę wszystkich w Schodnicy) sklepów wielu branż, warsztatów rzemieślniczych i restauracji, apteka, poczta i telegraf, hotel, posterunek policji, synagoga, Dom Robotniczy z dużą salą widowiskową itd.

BUDOWA. Leży we wsch. części Schodnicy, gdzie w okresie wielkiego ruchu budowlanego lat 30. wzniesiono nowe obiekty: Dom Strzelecki z dużą salą widowiskową, 7-klasową szkołę powszechną, kilka wielorodzinnych domów mieszkalnych. Stąd do osiedla tego przylgnęła nazwa Budowa.

ZHARY. Osiedle to było oddzielone od os. Tartak Górą Kościelną, na której szczycie zbudowano w 1896 r. kościół pw. bł. Kingi, wg projektu krakowskiego architekta Sławomira Odrzywolskiego. Osiedle Zhary przyjęło swą nazwę od sąsiadującej z nim sekcji kopalnianej Zhar. Pochodzenie tej nazwy jest trudne do rozszyfrowania – została zapewne nadana przez właściciela kopalni lub innego nafciarza, a jej brzmienie wskazuje na arabizm lub hebraizm. Osiedla Zhary składało się z kilkunastu domów wielorodzinnych, neoklasycystycznego budynku administracji Sp. Akc. „Gazy Ziemne”, dwóch willi dyrektorskich, kortów tenisowych, a także gazo­liniarni i elektrowni.

Poza wymienionymi znajdowały się na terenie Schodnicy dalsze osiedla, których nazwy pochodziły od innych jeszcze sekcji kopalnianych: Pereprostyna, Horb, Zrąb, Harem, Muchowate, Pohary. Sekcje podzielone były na pola naftowe, na których w latach międzywojennych 15 firm wydobywało ropę naftową.

Tekst przygotował Jan Rybotycki

Źródła:
1. Wikipedia: Gmina Schodnica w latach 1920–39 – dot. danych geogr. i demogr.
2. Jan Rybotycki, Dwie Schodnice – wieś i osada przemysłowa [w:] „Ziemia Drohobycka” 17–18/2004 i 19–20/2007.
3. Opisy na podstawie autopsji.


SIEMIANÓWKA
Wieś w pow. lwowskim, wojew. lwowskim, łącząca się po stronie pd.zach. z miasteczkiem Szczerzec, położona nad potokiem Stawczanką, dopływem rzeczki Szczerek (lewym dopływem Dniestru). W XVII–XVIII w. była własnością (lub dzierżawą) Potockich. Pod koniec XVIII w. Pelagia Potocka wzniosła tu klasycystyczną rezydencję w typie willi włoskich, a w niej prowadziła znany salon towarzyski. W XIX w. pałac i okoliczne dobra zmieniały właścicieli; ostatnimi od początku XX w. do II wojny światowej byli Sulatyccy, którzy pomieścili tu przeniesioną z Podola rosyjskiego cenną kolekcję dzieł sztuki. W czasie I wojny w pałacu mieścił się lazaret, a zdewastowaną budowlę w 1929 r. rozebrano. Piękny park wycięto w czasie II wojny.
W Siemianówce zachował się barokowy kościół z 1. połowy XVIII w. pw. św. Marcina, ufundowany przez Teresę Potocką, zamieniony po II wojnie na magazyn ziarna. W latach 1990. kościół zwrócono wiernym i wyremontowano; obsługiwany przez księży ze Szczerca.

TOMASZOWCE
Wieś w pow. kałuskim, wojew. stanisławowskim, położona 17 km na pn.wsch. od Kałusza i 5 km na pn.zach. od Wojniłowa, w dolinie rzeczki Bołochówki, dopływu Dniestru.
Znani są właściciele wsi od XV w., m.in. w XVI w. Sieniawscy. W XIX w. majątek przeszedł na Suchodolskich, w końcu przez małżeństwo – na rodzinę Ujejskich. W latach 1930. grunty dworskie rozparcelowano, resztówkę wraz z ruinami klasycystycznego dworu z 1. poł. XIX w. przejął dzierżawca Z. Fedorowicz. Dziś nie ma po dworze śladu.
Tomaszowce należały do parafii w Wojniłowie, na miejscu była ekspozytura, erygowana w 1907 r., w 1926 r. zamieniona na parafię. Kościół wzniesiono w 1899 r., rozbudowano w 1907 r. W 1943 r. Polacy zaczęli opuszczać Tomaszowce, a rok później wieś została spalona przez bandy UPA. Kościół rozebrano pod koniec lat 1940.