PUBLIKACJE

Ksiazki i czasopisma omówione w naszych kwartalnikach

Pempel Stanisław, O czym szemrze Pełtew

Jeszcze dawniej ukazała się książka Stanisława Pempla (pseud. Andrzej) pt. O czym szemrze Pełtew (Brwinów 1986 – wydanie uzupełnione i poszerzone z 1978 r.). Są to wspomnienia i opowieści o aresztowanych w sztabie Obszaru III Południowo-Wschodniego Lwowskiego ZWZ AK w czasie okupacji hitlerowskiej 1941–1944, o więzieniu Gestapo przy ul. Łąckego, o WW-72, o „Burzy” itp.
Praca zawiera duży materiał dokumentujący działanie konspiracji we Lwowie. Obejmuje okres od września ‘39, kiedy Armia Czerwona opanowała Lwów, przez okres okupacji niemieckiej i początek drugiej okupacji sowieckiej, kiedy Ziemię Lwowską objęła akcja „Burza”, a zdrada sowiecka doprowadziła do rozwiązania AK.
Autor, urodzony w 1924 r., w chwili wybuchu wojny miał 15 lat. Pełnił harcerską służbę łącznikową w Organizacji Niepodległościowo-Wojskowej, podległej ZWZ. Lwowscy harcerze wykorzystywali swoje umiejętności i natychmiast włączyli się w konspirację.
S. Pempel opisuje dramatyczne chwile czerwca 1941 r., kiedy do Lwowa wkroczyła niemiecko-ukraińska grupa Abwehry – I batalionu pułku „Brandenburg” i batalion ukraiński „Nachtigall”. Lwów należał wówczas do sino-żółtych. Nastąpiły krótkie rządy nacjonalistów ukraińskich – ogłoszono państwo ukraińskie, nastąpiły pogromy Żydów i mordy Polaków. We wsiach, przy cichej aprobacie Niemców, oddziały UPA mordowały ludność polską. Wkrótce, w lipcu 1941, Niemcy zlikwidowali ukraiński rząd. Na Wzgórzach Wuleckich rozstrzelano polskich profesorów – 41 osób. Praca konspiracyjna trwała mimo licznych aresztowań, wywózek do obozów koncentracyjnych, publicznych egzekucji. Pracowały radiostacje, wychodziły pisma konspiracyjne, produkowano fałszywe dokumenty dla ratowania Polaków i Żydów. Rada Główna Opiekuńcza (RGO) niosła pomoc więźniom.
Autor w czasie okupacji niemieckiej był więziony na ul. Łąckiego. Swoje przeżycia i wspomnienia z tego okresu uzupełnił dla opisywanej pracy – badając materiały archiwalne. Wymienia setki nazwisk i opisuje historie osób działających w konspiracji. Można podziwiać determinację młodych ludzi oddanych sprawie oporu wobec okupantów. Wielu z tych młodych oddało swoje życie w służbie konspiracji.
28 lipca 1944 r. Armia Czerwona, wspomagana przez oddziały V dywizji AK, zajęła Lwów. Po opanowaniu miasta sowiecki generał kazał w ciągu dwóch godzin złożyć broń i rozwiązać oddziały, złożone z ponad trzech tysięcy ludzi. Narastała noc trzeciej okupacji Lwowa.       (MW)