PUBLIKACJE

• Po książkę Pawła Jaszczuka Foresta Umbra (Dom Wydawniczy „Rebis” 2004) sięgnąłem dlatego, że jej akcja rozgrywa się w przedwojennym Lwowie, na Kresach, a także dlatego, iż nagrodzono ją w ubiegłorocznej edycji Festiwalu Kryminału – organizowanego przez Stowarzyszenia Miłośników Kryminału i Powieści Sensacyjnej „Trup w szafie” – Honorową Nagrodą Wielkiego Kalibru. Można powiedzieć – nagrodzono egzotykę innego kalibru, bo w 2004 roku „Wielki Kaliber” przypadł Markowi Krajewskiemu za Koniec świata w Breslau. Jaszczuk stara się ukazać Lwów, serwując nam opisy ulic, wspominając nazwiska znanych postaci związanych z tym miastem przed II wojną światową. Jest to jednak zabieg dość sztuczny. Nie czuje się w tej książce tak wyzwolonej atmosfery zaginionej przeszłości jak w książkach Krąjewskiego.
Główny bohater – dziennikarz kryminalny Stern z lwowskiego „Słowa” – wydaje się dość mdłą postacią, którą miotają różne uczucia: to zazdrości o młodą żonę, to znowu poczucie niedowartościowania przez szefa, a z drugiej strony pewność swej reporterskiej kompetencji i misji.
W końcu nie wiadomo też, czy jego działania mają na celu wykrycie sprawcy, czy też przede wszystkim aspekt twórczy, w wyniku którego powstaje reportaż, który naprowadza policję na ślad przestępcy. Sama zbrodnia jest obrzydliwa i zapowiada się bardzo tajemniczo. Mordowanie kobiet i podkuwanie ich małymi podkówkami... Fabuła doprawiona jest aktem brutalnego i prymitywnego samosądu dokonanego przez mieszkańców wioski, rzuconej na skraj Rzeczpospolitej. W efekcie książka okazuje się dość płytka i mało zaskakująca (jak to w życiu zresztą bywa), ale i bardzo pokrętna, przez co wydaje się mało prawdopodobna i wiarygodna. Również sposób dochodzenia prawdy jest ślamazarnym śledztwem bez śledztwa...
Sam fakt osadzenia akcji w realiach Kresów wpływa pozytywnie na książkę i dodaje jej dodatkowej tajemniczości, stanowiąc swoiste koło ratunkowe dla powieści. Z innych powodów jest to bardzo ważny czynnik – rzesze młodych czytelników uświadomią sobie, że miasto Lwów było kiedyś – w końcu nie tak dawno temu – polskie. Nie udało się jednak autorowi przebić przez mgiełkę tajemniczości tej atmosfery Lwowa, o której się słyszy, czyta – może zabrakło bardziej szczegółowej pracy dokumentacyjnej? Skąd ten krytycyzm? Nie przepadam za współczesnymi kryminałami. Wychowałem się jednak na książkach Conan Doyle’a, Agaty Christie czy rodzimego Joe Alexa i rozumiem, że trudno dorównać mistrzom. Cieszę się jednak, że i na moją biblioteczną półkę wracają kryminały i z czystym sumieniem mogę polecić autora. (JMP)