PUBLIKACJE

Barbara Wachowicz, znakomita autorka wielu biografii wybitnych Polaków, tworzy teraz cykl zatytułowany: Wierna rzeka Harcerstwa. Jedną z książek tego cyklu jest Druhno Oleńko! Druhu Andrzeju! (Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2000), poświęcona twórcom polskiego skautingu, Andrzejowi i Oldze z Drahonowskich Małkowskim.
Z urodzenia nie byli lwowianami – on (1888–1919) pochodził z rodziny ziemiańskiej spod Kutna, ona (1888–1979) urodziła się Krzeszowicach (ojciec był wtedy administratorem dóbr Potockich), ale jej dalsze młodzieńcze lata to Kamionka Strumiłowa i Lwów. Spotkali się we Lwowie jako akademicy – on studiował na Politechnice (od 1908), ona najpierw biologię, potem pianistykę w konserwatorium. Oboje byli członkami „Eleusis” – organizacji, która wychowywała w duchu potriotyczno-niepodległościowym, abstynenckim, etyki, godności, siły i wiedzy. Małkowski należał również do „Zetu” i „Zarzewia”, został wreszcie instruktorem „Sokoła”.
W lipcu 1910 r. odbył się w Kosowie na Huculszczyźnie trójzaborowy zlot „Eleusis”. Kosów został wybrany ze względu na działający tam słynny zakład leczniczy dra Apolinarego Tarnawskiego, którego idee były zbieżne z ideologią „Eleusis”. Zjazd kosowski położył podwaliny pod Związek Harcerstwa Polskiego.
Małkowski zapoznał się i przełożył dzieło Roberta Baden-Powella, twórcy skautingu angielskiego (wydanym w 1908 r.) Opracował Prawo Harcerskie i przeprowadził szkolenie instruktorów. 28 lutego 1911 władze „Sokoła-Macierzy” zatwierdziły uchwałę o wprowadzeniu drużyn skautowych do „Sokoła”. 21 maja powołano 5-osobową Naczelną Komendę Skautową, do której weszli oboje: Małkowski i Drahonowska (pobrali się w 1913 r.). Pierwszy w historii obóz harcerski odbył się w lipcu 1911 r. w Skolem.
Dalsze lata krótkiego życia Andrzeja Małkowskiego były wypełnione działalnością dla niepodległości Polski. Niestety znalazł w niej tragiczną śmierć: wysłany przez gen. Hallera z Paryża do Odessy z rozkazami dla gen. Żeligowskiego, padł ofiarą katastrofy statku w cieśninie Messyńskiej 15 stycznia 1919 r. Olga przeżyła go o lat sześćdziesiąt. Zmarła w swoim domu w Zakopanem.
W książce o Małkowskich i harcerstwie pisze autorka także pięknie o Lwowie i lwowskich działaczach i harcerzach – poświęca im cztery z 21 rozdziałów, a piąty – braciom Andrzeja Małkowskiego: Kazimierzowi i Mariuszowi, którzy przeszli szlak II Brygady Legionów. Padają nazwy Nadwórnej, Rafajłowej, Zielonej, Pasiecznej, Mołotkowa...

W niniejszym numerze zamieszczamy również rozmowę J.M. Palucha z Barbarą Wachowicz o tej samej książce. Jest także mowa – w innych kontekstach – o Skolem.