PUBLIKACJE

Znakomicie wprowadzona w problematykę historii Lwowa – także dzięki wielokrotnym podróżom naukowym do bibliotek i archiwów pozostałych pod Wysokim Zamkiem – pani profesor Henryka Kramarz napisała biografię wielkiego prezydenta Lwowa: Tadeusz Rutowski. Portret pozytywisty i demokraty galicyjskiego. Nazwisko T. Rutowskiego wiąże się w pamięci szerszego ogółu przede wszystkim z jego dzielną postawą w czasie I wojny światowej i deportacją do Rosji jako zakładnika w 1915 r. Nie jest to jednak jedyny powód do szacunku dla tej wybitnej i zasłużonej dla Lwowa postaci.
Tadeusz Rutowski przyszedł na świat w Tarnowie w 1852 r. – na rok bieżący przypada więc 150-lecie jego urodzin – w rodzinie ziemiańsko-inteligenckiej (był synem burmistrza Tarnowa). Ukończył studia prawnicze w Wiedniu, podjął pracę dziennikarską, a nawet wydawał własne pismo. Po kilku latach działalności w Krakowie przeniósł się w 1884 r. do Lwowa. Tu redagował pismo Rocznik Statystyki Przemysłu i Handlu Krajowego, angażując się w życie gospodarcze i społeczne. W 1887 r. został posłem do austriackiej Rady Państwa, a w dwa lata później do Sejmu Krajowego. W 1905 r. powołano go na stanowisko wiceprezydenta miasta Lwowa (pracował jako pierwszy zastępca kolejnych prezydentów Michała Michalskiego, Stanisława Ciuchcińskiego i Józefa Neumanna).

Na nowym stanowisku zajął się przede wszystkim tzw. regulacją miasta, a w dziele tym współpracował najbliżej z inż. Ignacym Drexlerem, wytyczając wspólnie kierunki rozwoju urbanistycznego Lwowa. Zabiegał o tworzenie infrastruktury miejskiej oraz podnoszenie walorów estetycznych ulic i osiedli.
Interesując się sztuką i historią, angażował się w życie kulturalne miasta, zakładał towarzystwa literacko-artystyczne, urządzał wystawy. W 1897 r. założył Miejską Galerię Obrazów, spowodował zakupy dla niej dzieł sztuki, w tym wielkich nazwisk zagranicznych i krajowych z różnych epok. Dalej założył Muzeum Narodowe im. Króla Jana III, zakupując w tym celu w 1908 r. tzw. Kamienicę Królewską przy Rynku (od Lubomirskich). Zabiegał o wybudowanie Pałacu Sztuki, co jednak nie doszło do skutku.

Najbardziej jednak znanym powodem do chwały Rutowskiego była jego godna postawa w czasie okupacji Lwowa przez Rosjan w 1915 r. Po rozsypce władz galicyjskich uznano go – jedynego z elity, który w mieście świadomie pozostał – za prezydenta miasta. Wykazał wtedy wielką energię i takt w różnych formach ochrony i wspierania bytu i zdrowia ludności.
Gdy Rosjanie wycofali się ze Lwowa, zabrali zakładników, w tym prezydenta Rutowskiego. W Rosji spędził dwa lata, wykazując tam ogromną aktywność patriotyczną na rzecz polskich Legionów. Powrócił entuzjastycznie witany. W czasie jego nieobecności przemianowano ul. Teatralną, gdzie mieszkał, na Rutowskiego. Niestety po roku dalszego zarządzania miastem, u progu niepodległości, Tadeusz Rutowski zmarł w marcu 1918 r.
Był człowiekiem wielkiego prestiżu i autorytetu moralnego, znakomitym organizatorem we wszystkich przejawach życia miasta i jego ludności. Był wybitnym lwowianinem i Polakiem.