PUBLIKACJE

Opasłe tomisko (prawie 750 stron!) nosi tytuł Sztuka Ziem Wschodnich Rzeczypospolitej XVI–XVIII w. (wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2000), a zawarte w nim referaty zostały napisane przez 35 autorów pod redakcją Jadwigi Kaliszuk. Tom jest plonem sesji naukowej, która odbyła się w 1997 r. na KUL z udziałem fachowców z głównych ośrodków zajmujących się sztuką tych ziem, przede wszystkim z Warszawy, Lublina i Krakowa. Redaktorzy tak uzasadniają swoje zainteresowanie: Cały teren [Ziem Wschodnich], mimo regionalnych odmian, aż do czasu pierwszego rozbioru w 1772 roku podlegał dominującym wpływom cywilizacji zachodnioeuropejskiej, rzymskiej, przejmowanej tu za pośrednictwem Polski, cywilizacji zaszczepiającej swoje idee na żyznej glebie, zasilanej słabnącymi, ale wciąż żywymi sokami miejscowej tradycji, sięgającej Rusi Kijowskiej, a w dalszej perspektywie – Bizancjum. Właśnie te ziemie były terenem, gdzie „Wschód spotykał Zachód” i gdzie to spotkanie, pozbawione większych konfliktów, dało piękne i dorodne owoce w dziedzinie sztuki.
Niestety wśród tych tekstów te, które dotyczą obszaru Małopolski Wschodniej należą do zdecydowanej mniejszości – znaleźliśmy ich zaledwie 5 (nie licząc marginalnych odniesień w paru innych artykułach), pozostałe dotyczą głównie Wilna i Wileńszczyzny oraz Grodna i Grodzieńszczyzny, a także Wołynia.
Maria Brykowska przedstawia studia nad architekturą z pocz. XVII w. wokół Tarnopola, opierając się na mapce, znalezionej w Bibliotece Narodowej w Paryżu. Autorka omawia plan Tarnopola, świątynie, zamki.
Zbigniew Bania analizuje pojęcie rezydencji w architekturze polskiej XVII i XVIII w. na przykładzie Podhorzec i Brodów, traktując tamtejsze siedziby jako najbardziej charakterystyczne dla tamtej epoki w ich administracyjnym, architektonicznym i kulturowym wymiarze.
Andrzej Betlej pisze o twórczości architektonicznej Pawła Giżyckiego (1692–1762), autora świątyń lub ich części m.in. w Stanisławowie, Niżniowie, Dobromilu i Lwowie, ale więcej na Wołyniu (Krzemieniec i in.) i na Ukrainie (Żytomierz i in.).
Jacek Gajewski rozważa genezę zjawiska lwowskiej rzeźby rokokowej, a Jakub Sito omawia Lwów jako centrum rzeźbiarskie XVIII w.
Tak więc owych 5 artykułów na 35 zawartych w omawianym tomie to dość niewiele. Podobną proporcję zauważamy w miesięczniku „Spotkania z zabytkami”, które ma stałą rubrykę Zabytki na Wschodzie. I tam spośród ziem wschodnich – północne i środkowe mają dużą przewagę nad południowymi. Wypada zwrócić się z zapytaniem na ten temat do fachowca – pani dr Danuty Nespiak we Wrocławiu: jak to widzisz, Danusiu?
Do nabycia w księgarniach naukowych