PUBLIKACJE

Dla książek, które omawiamy, mamy dwie rubryki: Nowe książki są przeznaczone dla wydawnictw w całości poświęconych Lwowowi i Małopolsce Wschodniej, Wertując wydawnictwa zaś – dla takich, w których o naszych stronach rodzinnych mówi się także, ale nie tylko (w tej samej rubryce omawiamy również interesujące nas artykuły z czasopism).
Kiedy dotarła do nas gruba księga z cyklu Żeńskie zgromadzenia zakonne w Polsce 1939–1947, tom XV, z dwoma podtytułami: Zgromadzenie Najświętszego Serca Jezusa Sacré Coeur i Zgromadzenie Sióstr Szkolnych de Nôtre Dame. Prowincja polska (wyd. Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 2001) – sądziliśmy w całej naszej niewiedzy (!), że znajdą się one w drugiej z wymienionych rubryk. Tymczasem – już po pobieżnym przejrzeniu książki – okazało się, że oba zgromadzenia, prowadzące sławne szkoły dla dziewcząt i przybyłe do nas z Zachodu, związały się przede wszystkim ze Lwowem. W rezultacie księgę (o ponad 500 stronach), opracowaną przez siostry Annę Chamiec i Krystynę Śmigiel oraz s. M. Wandę Edytę Gołąbek, musieliśmy (z satysfakcją!) uznać jako absolutne leopolitanum, ponieważ Lwów pełnił w polskiej historii tych zgromadzeń rolę pierwszoplanową. Zgromadzenia te stanęły więc w rzędzie również przybyłych z Zachodu w XVII w. Trynitarzy (do Lwowa) i w XIX w. Redemptorystów (do Mościsk) oraz powstałych we Lwowie i Małopolsce Wschodniej Niepokalanek, Józefitek i Marianek. Swego czasu o nich wszystkich pisaliśmy.
Co się więc okazuje? Najlepiej pokazują to dwie załączone mapki, ilustrujące stan z przedednia II wojny. A oto wyjaśnienia:

Zgromadzenie Sacré Coeur powstało z pocz. XIX w. w Paryżu, założone przez św. Magdalenę Zofię Barat. Pierwsza placówka w Polsce to Lwów w 1843 roku, a 14 lat później również Poznań, w 1901 r. Zbylitowska Góra k. Tarnowa i Polska Wieś k. Poznania. Na czele czterech domów polskich stał wicewikariat we Lwowie, podległy wikariatowi we Wiedniu. Siedziba Zgromadzenia i szkoły mieściła się we Lwowie przy pl. św. Jura. Dom lwowski został zlikwidowany w 1945 r. Po II wojnie nowy dom powstał w Grabowie pod Warszawą. Uwaga: Zgromadzenia Sacré Coeur nie należy mieszać z sercankami – to całkiem inny zakon.
Zgromadzenie Sióstr Szkolnych de Nôtre Dame powstało w Bawarii w 1833 roku, założone przez bł. Marię Teresę Gerhardinger. Na ziemie polskie – na Śląsk w obrębie zaboru pruskiego – dotarło w połowie XIX w. W 1904 r. przybyły pierwsze siostry do Lwowa i założyły tam szkołę przy ul. Ochronek 8, potem jeszcze przy Kadeckiej 2. Po I wojnie utworzono wikariat polski z siedzibą we Lwowie, tam też powstał nowicjat. Do II wojny prowincja polska obejmowała 15 domów, w większości na Górnym Śląsku (po zaborze pruskim), w Małopolsce Wschodniej zaś w Morszynie, Tłumaczu i Mikuliczynie (a ponadto w Cieszanowie i Narolu, dziś po stronie RP). W czasie i po II wojnie domy te uległy likwidacji, a siostry osiadły w domach śląskich, których liczba, na skutek przyłączenia ziem poniemieckich, wzrosła.