PUBLIKACJE

W pierwszych miesiącach br. ukazała się na półkach księgarskich monumentalna praca Władysława i Ewy Siemaszków pt. Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945 (Wydawnictwo von Borowiecky, Warszawa 2001). Praca ta w I tomie (ok. 1000 stron) podaje w układzie chronologicznym opis aktów zbrodni dokonanych w bestialski sposób na ludności polskiej przez członków Ukraińskiej Powstańczej Armii w 11 powiatach województwa wołyńskiego. Tom II (ok. 400 stron) zawiera załączniki: relacje świadków zbrodni, raporty i sprawozdania struktur polskiego podziemia, dokumenty ukraińskich nacjonalistów i inne.
Zbieranie i opracowanie dokumentów ojcu, Władysławowi Siemaszce, członkowi konspiracji w powiecie włodzimierskim, a następnie żołnierzowi 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, oraz jego córce Ewie, szczerze zaangażowanej w tej pracy, zajęło przeszło 10 lat ich życia.
Zebrana szczegółowa dokumentacja, opierająca się na relacjach świadków (1668 relacji), aktach śledztw, aktach i postanowieniach sądów w sprawach uznania za zmarłych, zapisach zgonów z ksiąg metrykalnych, w nieodparty sposób wykazuje, że ofiarami zbrodni ludobójstwa w omawianym okresie było 50–60 tysięcy ludzi, w tym wiele kobiet i dzieci.
Praca ta spotkała się nie tylko z dużym zainteresowaniem społeczeństwa b. Kresów. Dowodem docenienia jej jest przyznanie tegorocznej nagrody „Przeglądu Wschodniego” za najlepszą publikację dotyczącą dziejów Europy Wschodniej właśnie W. i E. Siemaszkom. Nagrodą tą podzielili się oni z młodym historykiem krakowskim z UJ, Janem J. Burskim.

Dla pełnego obrazu należy zaznaczyć, że pierwsze prace nad gromadzeniem relacji o zbrodniach nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej w czasie II wojny światowej zaczęły napływać w połowie lat 80. na apel Środowiska Żołnierzy 27. WDPAK w Warszawie (obecnie Okręgu Wołyńskiego Światowego Związku Żołnierzy AK), a opracowaniem ich zajęli się żołnierze tej Dywizji, Józef Turowski (już nieżyjący) i Władysław Siemaszko. Wynikiem ich pracy było wydanie w 1990 r. przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce niewielkiego opracowania pt. Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich dokonane na ludności polskiej na Wołyniu 1939–1945 – było więc ono początkiem tego monumentalnego dzieła.

Ukazały się ostatnio recenzje w dziennikach oraz w periodykach, pozytywnie oceniające prace ww. autorów i będące głosami 1000 Polaków ocalałych z pogromu na Wołyniu i Małopolsce Wschodniej, domagających się, aby te zbrodnie nacjonalistów ukraińskich zostały potępione tak, jak w swoim czasie zbrodnie niemieckie i sowieckie.
Do powstania tego dokumentu przyczyniła się praca bardzo dużej grupy ludzi, którym autorzy dziękują – po wołyńsku, a więc szczególnie serdecznie całemu Środowisku Wołyńskiemu, bez którego wielkiego zaangażowania przygotowanie tej pracy nie byłoby możliwe, które spisywało relacje, odszukiwało żyjących jeszcze świadków, konsultowało, a także wspierało nas duchowo, gdy ogrom pracy nas przytłaczał. Mamy nadzieję, że dzięki temu naszemu wspólnemu wysiłkowi okrutnie i bezpowrotnie zniszczony „Polski Świat Wołyński”, przemilczany i zniekształcany z jego ofiarami ludobójstwa ukraińskiego uda się wpisać na zawsze w pamięć narodową.
dr Jan Lipiński,
przewodniczący ŚŻ 27.WDPAK w Krakowie