PUBLIKACJE

Książka Mieczysława Buziewicza Stąd nasz ród (Ustrzyki Dolne 2001) wypełnia lukę informacyjną na temat północno-zachodniego skrawka Małopolski Wschodniej. Jakoś tak się składa, że obok olbrzymiej literatury na temat Lwowa – co zrozumiałe – a także Stanisławowa, Tarnopola, Drohobycza i ich regionach po zachodniej, południowej i wschodniej stronie całej tej krainy, nazbierało się przez lata niemało. I prawie nic o stronie północnej – o Sokalu, Krystynopolu, Bełzie, Ostrowie, Uhnowie, Warężu, z którymi historia – nie licząc centrum Sokala, położonego po wschodniej stronie Bugu – obeszła się w sposób przedziwny. Miasteczka te i otaczające je dziesiątki wsi znalazły się po 1944/45 roku w powojennej Polsce i rozpoczęły – na miarę PRL-u i w porównaniu z wschodnią stroną Bugu, zagrabioną wtedy przez ZSRR – względnie normalne bytowanie. W siedem lat później nastąpiło coś niespodziewanego: rząd sowiecki wymusił przekazanie mu tego obszaru, bo postanowił zabrać jeszcze węgiel tam zalegający, jakby nie dość mu było niezmierzonych bogactw naturalnych rozrzuconych po całym terytorium nieludzkiej ziemi, z których nie potrafił jednak zbudować swoim obywatelom dobrobytu (i dotąd tego nie potrafią spadkobiercy sojuza). Sowieci zabrali wtedy też linię kolejową z Rawy Ruskiej do Sokala, przesuwając granicę ustaloną w Jałcie na rzeczce Sołokiji – na północ, na naszą niekorzyść oczywiście. W zamian za to dali nam nasze wcześniej zabrane ziemie w Karpatach – Ustrzyki Dolne i okolice, nb. gospodarczo nieporównywalnie mniej warte od tamtych.
Tym właśnie miejscowościom poświęcił swoją książkę M. Buziewicz – w 50. rocznicę dramatu. Książka, mimo popularnego ujęcia tematu, ma w swojej drugiej części wartość historyczno-naukową. Autor przedstawia najpierw historię regionu sokalskiego, jego miasteczek i okolic od średniowiecza po 1951 rok. Opisuje ich życie w okresie XX-lecia międzywojennego i obie wojny, dokumentuje rzezie ukraińskie.
Druga część to szczegółowe wykazy osób z miejscowości w Sokalskiem i Rawskiem, przesiedlonych w ramach akcji „HT-1951” (od pierwszych liter powojennych powiatów w woj. lubelskim: hrubieszowskiego i tomaszowskiego) do powiatu ustrzyckiego. Wykaz nie wyczerpuje oczywiście całej ludności wysiedlonej, bo wiele z niej skierowało się i rozproszyło na ziemiach zachodnich i północnych PRL. Sam autor pochodzi z Krystynopola i osiadł w Lesku.
Z okazji 50. rocznicy przesiedleń odsłonięto w kilku miejscowościach w rejonie Ustrzyk Dolnych stosowne tablice pamiątkowe – bliższe informacje zamieścimy w następnym numerze w rubryce W Krakowie i dalej.

Na marginesie: tegoroczna pielgrzymka Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Płd.-Wsch. odbyła się do krakowskich Bernardynów, gdzie przechowywany jest (jakby wstydliwie, w małej kapliczce między kościołem a klasztorem) łaskami słynący obraz Matki Boskiej Pocieszenia z Sokala. Na uroczystość licznie przybyli do Krakowa wygnańcy osiadli w Ustrzykach Dolnych i okolicach. Piszemy o tym osobno.

Książkę można zamówić u autora: mgr M. Buziewicz, 38-600 Lesko, ul. Smolki 8/51, tel. (13) 469-64-64.