PUBLIKACJE

W kończącym się XX wieku mało kto z współczesnych pokoleń Polaków – ściślej Małopolan – zdaje sobie sprawę, jak wielka przepaść dzieliła dwie części XIX wieku, w którego spuściźnie i legendzie obracaliśmy się niemal przez całe nasze stulecie. Zrozumiałe, że bliższy nam – głównie wygnańcom ze Wschodu Polski – jest podział naszego wieku, i to aż na trzy części: do I wojny – jeszcze niewola, epoka międzywojenna oraz ponad półwiecze po II wojnie, To przecież całkiem różne światy. W wieku XIX cezurę dla Małopolan-Galicjan stanowiło wprowadzenie autonomii w krajach habsburskiej monarchii. Gdyby nie ta autonomia Galicji, nie wiadomo jak byśmy dziś wyglądali – my Małopolanie – czy bylibyśmy polskimi patriotami, a Małopolska polskim Piemontem?
Jednym (choć nie jedynym) z czynników, które doprowadziły Austrię do ery autonomicznej, były wydarzenia Wiosny Ludów 1848–49. Ze wszystkich ziem polskich miała ona szczególnie znaczący przebieg w Galicji, a głównie we Lwowie (pisaliśmy o tym w CL S/98). Nic więc dziwnego, że historycy z rzeszowskiej WSP, interesujący się szczególnie Galicją, poświęcili Wiośnie Ludów specjalną sesję (kwiecień 1998), a następnie wydawnictwo w doskonałej serii Galicja i jej dziedzictwo: tom 12 – Galicja w 1848 roku. Demografia, działalność polityczna i społeczna, gospodarka i kultura, pod red. Andrzeja Bonusiaka i Mariana Stolarczyka (Wyd. Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 1999). Tom zawiera 12 artykułów historyków rzeszowskich, krakowskich i czeskich.
W tomie najwięcej o Lwowie, także o Stanisławowie i całej Galicji Wschodniej. Szczególnie interesujący wydał się nam artykuł M. Stolarczyka o polskiej Gwardii Narodowej, powołanej do życia we Lwowie za zgodą cesarza w marcu 1848, niestety rozwiązanej już w listopadzie tegoż roku po wypadkach, o których pisaliśmy z okazji 150-lecia tego zrywu.
Książkę można nabyć w księgarniach naukowych.