PUBLIKACJE

Pani dr Danuta Adamczyk, pracownik naukowy Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach, poznana na sesji w krakowskiej WSP (piszemy o tej sesji w Notatkach), nadesłała nam swoją książkę pt. Polskie społeczne placówki wydawnicze we Lwowie w dobie autonomii galicyjskiej (wyd. WSP, Kielce 1996). Jak już z tytułu wynika, praca odnosi się do niezwykle ciekawego i ważnego okresu historii Małopolski-Galicji – ery autonomicznej (od lat sześćdziesiątych XIX wieku), kiedy społeczeństwo polskie, uciskane w czasie poprzednich 90 lat przez austriackiego zaborcę – zwłaszcza we Lwowie (bo Kraków, jako Wolne Miasto przez lat prawie 40 – i nie stolica, był w nieco lepszej sytuacji) – rozwinęło swoją aktywność w sposób niezwykły. Trzeba dodać, że splot korzystnych warunków wysunął wtedy Lwów na czoło nie tylko w skali galicyjskiej, lecz ogólnopolskiej. Tu nastąpiło – jak pisze Autorka – szczególne „zagęszczenie” aktywności politycznej, naukowej i kulturalnej. „Bazą” tej aktywności były zarówno stołeczne urzędy i instytucje (z powrotem, już nie w austriackich, lecz w polskich rękach), wyższe i średnie zakłady naukowe, placówki naukowe i kulturalne (jak Ossolineum), teatr, redakcje. Tu ściągali – także z innych zaborów – uczeni, literaci, wykształceni urzędnicy i działacze.
Autorka przedstawia najpierw inteligencję lwowską tamtej doby, jej tradycje, stan oraz inicjatywy kulturalno-oświatowe, charakteryzuje cenzurę austriacką (czyli „drugą stronę medalu”), a przechodząc do właściwego tematu, dzieli całą społeczną (bo nie profesjonalną) działalność wydawniczą na trzy nurty: 1. wydawnictwa Towarzystwa Pedagogicznego i Tow. Nauczycieli Szkół Wyższych, 2. wydawnictwa „dla ludu”, oraz 3. niezależne jednostki wydawnicze, będące jednak pod wpływem stronnictw politycznych.
Dokonując takiego przeglądu lwowskich nieprofesjonalnych placówek nakładowych, Autorka podkreśla rozmach i ogromne zaangażowanie lwowskiej inteligencji w tę działalność. Przypomina też, że lwowskie placówki nakładowe towarzystw pedagogicznych wypracowały wzorce podręczników dla szkoły w niepodległej Polsce. Przygotowały też – poprzez wydawaną literaturę z zakresu metodologii, pedagogiki i psychologii – nauczycieli dla polskiego szkolnictwa.