PUBLIKACJE

Wśród instytucji czynnie zainteresowanych zabytkami sztuki na Ziemiach Wschodnich znalazł się też Instytut Studiów Politycznych PAN, a dokładniej działająca w nim Pracownia Dziejów Ziem Wschodnich. Zainteresowania te owocują wydawnictwami, układającymi się w serię Biblioteki Ziem Wschodnich (wydano dotąd 4 tomiki), a także konferencją pt. Dzień dzisiejszy dawnej sztuki polskiej na Wschodzie (XII 1994). Jednak dopiero w ub. roku ukazał się – jako plon tej konferencji – tomik pt. Zabytki sztuki polskiej na dawnych Kresach Wschodnich (wyd. Inst. St. Polit. PAN, Warszawa 1997).
Na siedem opublikowanych referatów, trzy dotyczą w całości, a jeden w części – ziem południowo-wschodnich. Autorami są doskonale nam znani: prof. R. Brykowski (Warszawa) oraz A. Betlej, P. Krasny i R. Quirini-Popławski z Krakowa. Referaty treści ogólnej napisali prof. St. Mossakowski (Dawna sztuka polska – własność duchowa wielu narodów) oraz prof. T. Polak (O niezbędności umów międzypaństwowych i lokalnych dla ratowania dziedzictwa kulturalnego na dawnych ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej).
Z tego ostatniego dowiadujemy się, że Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą (powstałe w 1993 r.) przygotowuje rejestry strat w 6 grupach: biblioteki i książki, ruchome dzieła sztuki, malarstwo sztalugowe, sztuka zdobnicza, zabytki archeologiczne, numizmatyka. W latach 1995–96 wydano katalog strat książki. Nasz komentarz: co z tego, skoro w lwowskim kościele jezuitów nadal gniją olbrzymie (i jedyne w Polsce) zbiory prasy?
Dowiadujemy się również, że udzielono pomocy w ratowaniu obiektów zabytkowych, z czego na terenie Małopolski Wschodniej: katedra we Lwowie, kościół i kaplica w Rudkach, kolegiata w Żółkwi (a także w Ołyce na Wołyniu, i tamże przeniesiony z Wiszenek drewniany kościół w Kowlu – pisaliśmy o nim w CL 3/97), kościół w Brzozdowcach. Ponawiamy pytanie, stawiane już kilkakrotnie: co z tragicznym kościołem zamkowym w Brzeżanach, z kościołami w Podhajcach, Hodowicy, Zbarażu? A co z umowami międzypaństwowymi i lokalnymi, o których była mowa wyżej?