PUBLIKACJE

Na przełomie kwietnia i maja otrzymaliśmy do rąk już piąty (czy dopiero piąty – ma ich być do czterdziestu!) tom serii materiałów inwentaryzacyjno-historycznych o kościołach na ziemiach południowo-wschodnich. Seria – jak pamiętamy z poprzednich doniesień (ostatnio CL 2/97) – oparta jest na inwentaryzacji ocalałych zabytków architektury i sztuki sakralnej (lub ich resztek), dokonywanej od kilku lat przez zespół młodych pracowników i studentów Instytutu Historii Sztuki UJ w Krakowie, pod kierownictwem naukowym prof. Jana Ostrowskiego. Tom V Kościołów i klasztorów rzymskokatolickich dawnego województwa ruskiego został wydany, jak poprzednie, przez Międzynarodowe Centrum Kultury (Kraków 1997).
Omawiany tom jest wśród dotychczasowych najobszerniejszy: 366 stron tekstu i 613 (!) zdjęć. Należy też do najlepiej zakomponowanych, ponieważ dotyczy jednej okolicy: dekanatu samborskiego (przed wojną była to diecezja przemyska, obecnie archidiecezja lwowska), choć brakuje tu kilku już wcześniej opublikowanych obiektów-pereł: kościołów w Dobromilu, Nowym Mieście i paru innych.
Nowy tom należy też do najbardziej atrakcyjnych, ponieważ obejmuje świątynie tak niezwykłego miasta, jakim jest Sambor, a także gotycki kościół w Felsztynie oraz obiekty Zakładu Wychowawczego w Chyrowie-Bąkowicach. Poza wymienionymi czołowymi, tom prezentuje kościoły w Biskowicach, Boryni, Brześcianach, Chyrowie, Czukwi, Ilniku, Komarnikach, Laszkach Murowanych, Łomnej, Rakowej, Rozłuczu, Sąsiadowicach, Starej Soli, Strzałkowicach, Turce, Wojutyczach i Wołczem.
Niezwykłą wartością całej serii jest każdorazowa konfrontacja stanu obecnego – z nielicznymi wyjątkami tragicznego – ze stanem dawnym, z uwzględnieniem rozwoju i przekształceń oraz wyposażenia (rzeźby, polichromie, obrazy, organy, ołtarze, meble, przedmioty i stroje liturgiczne itd.). Ujęcie takie znajduje też odbicie w doborze materiału fotograficznego, w którym nie pomija się przedmiotów zniszczonych, zagrabionych lub przeniesionych na inne miejsce.
Twórcom i wydawcom serii – podobnie jak autorowi analogicznych materiałów o rezydencjach, prof. R. Aftanazemu – należy się najwyższe uznanie i wdzięczność. Otrzymujemy bowiem niezwykle ważną dokumentację wielu wieków polskiej historii i kultury na ziemiach sztucznie odciętych jałtańską granicą.