PUBLIKACJE

„Walka o lwowskie dobra kultury w latach 1945–1948” (wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, Wrocław 1996) traktuje o losach przebogatych zbiorów bibliotecznych, muzealnych i archiwalnych Lwowa, które przepadły bezpowrotnie lub zostały zatrzymane przez nową administrację w czasie i po II wojnie światowej. Autor, Maciej Matwijów, pisze, że utrata lwowskich zbiorów należała do najdotkliwszych strat, jakie kultura polska poniosła w okresie II wojny. Lwów należał do największych w Polsce ośrodków życia naukowego i kulturalnego,  zbiory lwowskie zaś były trzecimi, a w niektórych dziedzinach drugimi w kraju, po zbiorach warszawskich i krakowskich. Zbiory naukowych bibliotek lwowskich przewyższały ilością zbiory analogicznych krakowskich (Jagiellońskiej, Czartoryskich i PAU).
Autor wymienia główne biblioteki, muzea i archiwa Lwowa – warto je tu przytoczyć, bo dziś już na ogół mało się to pamięta:

•    Biblioteka Uniwersytecka (najstarsza)
•    Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich (wraz z Biblioteką Pawlikowskich)
•    Biblioteka Fundacji Wiktora Baworowskiego
•    Biblioteka Dzieduszyckich, tzw. Poturzycka
•    Biblioteka Miejska
•    Biblioteki uczelniane: Politechniki Lwowskiej, Akademii Handlu Zagranicznego, Akademii Medycyny Weterynaryjnej
•    Księgozbiory specjalistyczne: kościelne i zakonne, towarzystw naukowych, pedagogiczna, wojskowa, Czytelni Akademickiej itd.
•    Księgozbiory prywatne, przede wszystkim F. Biesiadeckiego, A. Czołowskiego, R. Mękickiego, M. Opałka, A. Semkowicza.
•    Archiwum Państwowe
•    Archiwum Akt Dawnych m. Lwowa
•    Archiwa kościelne i zakonne
•    Muzeum im. Lubomirskich (związane z Z.N. im. Ossolińskich)
•    Kolekcja graficzna Biblioteki Pawlikowskich
•    Muzeum Dzieduszyckich (przyrodnicze)
•    Zbiory artystyczne Biblioteki Fundacji W. Baworowskiego
•    Miejskie Muzeum Przemysłu Artystycznego (tzw. Przemysłowe)
•    Muzeum Historyczne m. Lwowa
•    Muzeum Narodowe im. Jana III (wraz ze zbiorami Bolesława Orzechowicza i Konstantego Brunickiego)
•    Galeria Narodowa m. Lwowa (do niej należała Panorama Racławicka)
•    Muzeum Archidiecezjalne
•    Muzeum Etnograficzne (w stadium organizacji)
•    Muzeum Pradziejów Ziemi Czerwieńskiej (w stadium organizacji)
•    Zbiory prywatne, przede wszystkim Miączyńskich-Dzieduszyckich, Leona Pinińskiego, Włodzimierza Łukasiewicza, Rudolfa Mękickiego, Stanisława Zarewicza.
Ponadto placówki mniejszości narodowych:
•    Biblioteka Towarzystwa Naukowego im. Szewczenki
•    Biblioteka Narodnego Domu
•    Ukraińskie Muzeum Narodowe
•    Biblioteka Żydowskiej Gminy Wyznaniowej.
Autor opisuje w swej książce dramat polskich zbiorów, ich zrzucanie i przewożenie na otwartych wozach, magazynowanie w przypadkowych pomieszczeniach, wywożenie w głąb ZSRR, a następnie pertraktacje w sprawie ich przekazania do PRL. Tego szerokiego i niezwykle interesującego materiału nie da się tu streścić.
Warto przypomnieć, że o małej części zbiorów ossolińskich, przekazanej do Wrocławia, oraz o nowych pertraktacjach o zwrot reszty pisaliśmy w CL 4/96 i 1/97.    (SSŁ)