PUBLIKACJE

Nazwisko Jan de Witte (1720–1785) znane jest co najmniej z dwóch całkiem różnych kart naszej historii. Niewiele wiadomo o jego pochodzeniu, wywodził się zapewne z rodziny holenderskiej, ale wychował się w Kamieńcu Podolskim i tamże w 17. roku życia wstąpił do korpusu artylerii konnej. Tam także odbył studia wojskowe, ze szczególnym uwzględnieniem sztuki fortyfikacyjnej i architektury, należy jednak – po owocach późniejszej twórczości – sądzić, iż nie były to jedyne jego studia w zakresie architektury i że pogłębił swoją wiedzę i umiejętności gdzieś za granicą. W 47. roku życia był już generałem artylerii, a w pięć lat później został dowódcą twierdzy kamienieckiej i tam odniósł wielkie zasługi dla obrony Rzeczypospolitej przed Turkami i Rosjanami. To jest pierwsza karta Jana de Witte.
Druga, to jego działalność architektoniczna i artystyczna. De Witte sporządził kilka wybitnych projektów (kościół Karmelitów w Berdyczowie, fasada katedry w Kamieńcu Podolskim, rozbudowa kościoła św. Marii Magdaleny we Lwowie, pałac w Równem i kilka innych), ale do historii architektury polskiej i europejskiej wszedł jako twórca wspaniałego kościoła Dominikanów (p.w. Bożego Ciała) we Lwowie.
O tym właśnie wątku działalności architekta traktuje książka p.t. Jan de Witte, pióra Zbigniewa Hornunga, nie żyjącego już profesora historii sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego. Monografia, oparta na szerokim materiale porównawczym, bogato zilustrowana rysunkami i zdjęciami, została luksusowo wydana przez Instytut Sztuki PAN (Warszawa, 1995).
Nie od rzeczy będzie zacytować słowa Autora o architekcie i jego dziele:
(...) kościół lwowskich Dominikanów nie może być żadną miarą pominięty w łańcuchu rozwojowym architektury XVIII w. Jego twórca powinien znaleźć należne miejsce na kartach powszechnej historii sztuki jako jeden z czołowych mistrzów, którym przypadło w udziale wyciągnięcie ostatecznych konsekwencji z założeń stylowych rokoka w ukształtowanie fasady i owalnego wnętrza. Wytrzymuje on zwycięsko porównanie z najznakomitszymi architektami epoki (...)
Warto na koniec dodać, że Autor, prof. Zbigniew Hornung († 1981), urodzony we Lwowie, był bratem lekarza ftyzjatry, profesora Akademii Medycznej w Krakowie, Stanisława Hornunga. Obaj byli wychowankami Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.