PUBLIKACJE

Wydawnictwo Dolnośląskie (Wrocław 2006) przygotowało piękną i ważną książkę – album autorstwa Waldemara Okonia pt. Kresy w malarstwie. Chodzi tu oczywiście o całe wschodnie Kresy, na które składają się w dzisiejszym rozumieniu ziemie najbliższe – s w o j e – od Wileńszczyzny po Karpaty, a dalej ziemie ukrainne sięgające po Dniepr. Na tym geograficzno-historycznym tle powstał szeroki wachlarz rzeczowy, ujęty w 7 rozdziałów, w których wątki tematyczne podporządkowano historii i historii sztuki, np. Kresy i malarstwo historyczne, „Matka Ukraina”*, Kresy, typy i bohaterowie, Wernyhora i inni, Kresy i Monachium (chodzi o tzw. szkołę monachijską), Kresy i modernizm polski.
W książce zamieszczono ponad półtorej setki reprodukcji dzieł malarstwa polskiego, poświęconych Kresom, m.in. E. Andriollego, Napoleona Ordy, J.P. Norblina, L. Wyczółkowskiego, W. Leopolskiego, P. Michałowskiego, M. Gierymskiego, J. Brandta, J. i W. Kossaków, J. Chełmońskiego (Czwórka!), A. Orłowskiego, M. Maszkowskiego, W. Gersona, K. Pochwalskiego, S. Wyspiańskiego, J. Styki, J. Stanisławskiego, F. Ruszczyca, T. Axentowicza, W. Jarockiego, K. Sichulskiego, F. Pautscha, a także kilkanaście reprodukcji J. Matejki, związanych raczej z wydarzeniami historycznymi dotyczącymi Kresów niż z samymi Kresami. Ogólnie więc – kwiat malarstwa polskiego XIX i połowy XX wieku

* Autor cytuje znaczenie słowa „Ukraina” wg Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich: Ukraina to nazwa nie tyle historyczna, ile zwyczajowa, nadawana obszarowi stepowemu Rusi południowej, ogarniającemu dolne dorzecza Dniepru i Bohu. Nazwa to ruska, wszakże bardzo późnego względnie pochodzenia. Ukraina to ziemia krańcowa, graniczna, z powodu większego stale wytężenia czujności obronnej od granicy południowej, uważana wcześniej za wyłącznie ukrainną, a w sensie etymologicznym pierwej znani byli ludzie ukrainni, swawola ukrainna niż nazwa Ukraina, która nigdy nie stała się urzędowa jak Wołyń czy Podole. Ukraina to raczej połacie stepowe niż województwa kijowskie i bracławskie, ziemia niczyja, pas oddzielający Europę od Azji, sfera graniczna między cywilizacją opartą na wolności i postępie a tą, którą rządzi zniewolenie człowieka i bezwład raz ustalonych, niezmiennych praw.