PUBLIKACJE

Katowickie wydawnictwo „Unia” (2007) wydało arcyciekawą i ważną pracę pt. Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 – 5 II 1946. Na zawartość pracy składają się wyjątki z publikacji, które ukazały się zarówno w tamtych tragicznych dniach, jak i w okresie późniejszym. Materiały te zebrali trzej autorzy: Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara i Jerzy Węgierski. Łącznie wykorzystano w pracy około pół tysiąca dokumentów źródłowych, w tym materiały znajdujące się w archiwach lwowskich i kijowskich oraz kilkadziesiąt relacji. Tekst uzupełnia ok. 150 ilustracji. W ten sposób powstała praca niezwykła, pozwalająca nam przenieść się w tamte tragiczne czasy i praktycznie prześledzić wydarzenia dzień po dniu. Publikacja podzielona jest na 6 części. W pierwszej zawarta jest ogólna charakterystyka Lwowa, takiego, jakim był przed wybuchem wojny. Następne części odnoszą się już do czasów wojny, tzn. obrony miasta we wrześniu 1939 r., pierwszej okupacji sowieckiej, okupacji niemieckiej, Akcji „Burza” we Lwowie oraz drugiej okupacji sowieckiej. Cezurą końcową pracy jest dzień 5 lutego 1946 r., kiedy, z formalno-prawnego punktu widzenia, zakończyła się sowiecka okupacja miasta, gdyż oficjalnie została ustalona granica między Polską a ZSRS. Oczywiście jest to termin umowny, gdyż układ graniczny został nam narzucony przemocą i faktyczna okupacja miasta nigdy się nie zakończyła. Mimo tak zarysowanego przedziału czasowego do pracy dołączono epilog, który w sposób syntetyczny pokazuje dalsze dzieje, aż do lipca 1946 r. Jak już pisałem, dzięki Kronice możemy śledzić praktycznie dzień po dniu wydarzenia we Lwowie w okresie tych pamiętnych 7 lat. Autorzy nie ograniczyli się do podawania zdarzeń, które miały miejsce w mieście i powiecie lwowskim, ale starali się je pokazać na szerszym tle wydarzeń zachodzących w Europie, a odnoszących się do spraw polskich, co jeszcze bardziej uwypukla dramatyzm tamtych dni, pokazując z jednej strony niekorzystny dla Polski bieg wydarzeń, a z drugiej strony wiarę mieszkańców miasta w pomyślne zakończenie wojny. Autorzy nie unikają też poruszania tematów trudnych, często budzących kontrowersje, jak chociażby zamieszanie panujące w latach 1939–1941 we lwowskich strukturach ZWZ. Kronika kończy się przejmującym wierszem pt. Matko Boska, zaczerpniętym z pracy Marii Bieleckiej-Kasprowicz Widzenie świata, który pozwolę sobie przytoczyć w całości:

Matko Boska
Z lwowskiej kamienicy
Wygnano nas
Tobie zabrano kaplicę
a trwasz

Matko Boska
Z lwowskiej kamienicy
Z łukiem
Nad głową gwiazd
Jeszcze do Ciebie
Powrócę jak wracam ciągle w snach

Jeszcze do Ciebie
Powrócę
Chociażby wnukiem prawnukiem
Czekaj nas.

Na koniec zacytuję końcowe zdania wstępu do Kroniki..., które najwierniej oddają cel, jaki przeświecał twórcom tego monumentalnego dzieła: Kroniką 2350 dni wojny i okupacji Lwowa chcemy przywrócić tamtemu nieistniejącemu dziś miastu godność i pamięć i zarazem czcimy bohaterstwo jego mieszkańców. Jesteśmy pewni, że po przeczytaniu tej książki czytelnik zrozumie, co naprawdę znaczy stara łacińska maksyma, która na zawsze zrosła się z tym miastem niezwykłym Leo­polis semper fidelis – Lwów zawsze wierny. Uważam, że ta praca, będąca oddaniem wielkiego hołdu naszemu miastu i ludziom zamieszkujących go w tamtych czasach, powinna znaleźć się w każdym lwowskim domu.(JM)