PUBLIKACJE

Tę książkę – raczej album – będzie zapewne trudniej nabyć entuzjastom Huculszzyzny spoza Krakowa niż w nim mieszkającym. Oto krakowskie Muzeum Narodowe – wpisując się niejako w zorganizowane tu w marcu Dni Huculszczyzny (patrz w dziale Kultura–Nauka) – wydało dość gruby tom (250 stron – liczne ilustracje) pt. Huculszczyzna. Ceramika pokucka w serii Katalogi zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 2008). Autorkami są panie Krystyna Tucholska i Bożena Kostuch (nb. nasza autorka*).
Książkę otwiera znakomity Wstęp, będący w istocie omówieniem istoty ceramiki pokuckiej (to określenie autorki uważają za właściwsze niż ceramika huculska), jej historii i rodzajów wyrobów, technologii wytwarzania, cech charakterystycznych zdobnictwa oraz twórców.
Ceramika użytkowa była zapewne na Pokuciu wytwarzana od dawna, ponieważ istniały tam podstawowe materiały garncarskie – złoża bogatej, żelazistej gliny i białego krzemionkowego piasku. Jednak szczególna forma artystyczna, która przyniosła tej ceramice sławę, zaczęła się utrwalać od połowy XIX wieku, gdy w warsztatach w Kosowie, Pistyniu, Kutach i Kołomyi zaczęli tworzyć szczególnie zdolni garncarze, głównie Polacy.
Najsławniejszym, uważanym za twórcę stylu pokuckiego, był Aleksander Bachmiński (1820–1882) w Kosowie. Do czołówki należeli ponadto Michał Baranowski, rodziny Koszaków i Słowickich, a dalej Anna Baściak, Jan Budzianowski, Patkowscy.
Za przełomowy moment dla rozwoju popularności ceramiki pokuckiej uważa się rok 1880, gdy Czarnohorski Odddział Towarzystwa Tatrzańskiego zorganizował w Kołomyi Wystawę Etnograficzną Pokucia, którą obejrzał cesarz Franciszek Józef, wyróżniając szczególnie Aleksandra Bachmińskiego.
Po II wojnie polscy garncarze musieli opuścić rodzinne strony. Kilku z nich, np. Jan Broszkiewicz, osiedliło się w Oławie k. Wrocławia.

Na marginesie: Ukraińcy usiłują zawłaszczyć również twórców ceramiki pokuckiej. Przykładem Bachmiński, Polak i rzymski katolik, którego przezwali... Bachmatiukiem lub Bachmatiewem, albo Baranowski, nazwany Baraniukiem. Też sposób...

*    Artykuł o malarce Leli Pawlikowskiej w CL 1/06.