PUBLIKACJE

Mamy dobry urodzaj na literaturę o Brodach. Niedawno ukazała się książka J. Karpackiej-Nasiek, omawiana w poprzednim numerze CL, obecnie otrzymaliśmy od Brodzian w prezencie – za co serdecznie dziękujemy – nową książkę: Brody. Przypomnienie kresowego miasta, autor Zbigniew Kościów (Wydawnictwo „Edytor” – staraniem Koła Przyjaciół Brodów, Wisła 2007).
Autor podzielił różnorodny materiał na cztery części. Pierwsza z nich, obejmująca cztery rozdziały, to historia Brodów, poczynając od prehistorii (o tym niżej), aż po współczesność. Omawia nie tylko aspekt historyczny, ale również kwestie społeczne, narodowościowe i religijne, oświatowe i kulturalne. Część druga to słownik Polaków brodzkich (głównie współczesnych, w większości ekspatriownych po II wojnie), który już wcześniej ukazał się w czterech zeszytach. Część trzecia to zbiór tekstów różnych autorów – zarówno wspomnienia rodowitych brodzian, jak innych – o Brodach. Część czwartą stanowi zbiór nostalgicznych wierszy.
Tak więc problematyka brodzka została tu ujęta dość szeroko i wielostronnie. Każda część wnosi wiele do naszej (ciągle niepełnej) wiedzy o utraconej małej ojczyźnie.
Jest jednak zawsze jakieś ale – czytelnik nie otrzymał wyjaśnienia, kto żył na tych ziemiach we wczesnym średniowieczu (w naszym rozumieniu, tzn. w wiekach IX, X), gdy kształtowały się w tej części wschodniej Europy narody i państwa. Dla nas szczególnie istotny jest wiek X*, bo następne są już dobrze znane.
Ziemie te nasi obecni wschodni sąsiedzi chętnie przypisują ludności ruskiej, a jest to nieprawda. Świadczy o tym m.in. zapis Nestora o zabraniu Lachom tych ziem w 981 r. Lachowie to wedle źródeł pisanych z IX–XII w. Lędzianie, plemię zachodnio­słowiańskie, prapolskie – obecnie pisze o nich wielu historyków, archeologów, językoznawców. Artykuł prof. M. Parczewskiego z UJ przedrukowaliśmy w naszym kwartalniku 2/06 pt. Przedmurze lędziańskie, a także całą serię dalszych opracowań.
Dodajmy, że Brody leżą niemal w samym środku obszaru uznawanego za lędziański – między Sanem a Horyniem oraz między Wieprzem a górnym Dniestrem. Niektórzy uczeni rozciągają ten obszar nawet dalej na południe, poza Przemyśl.
Na zakończenie polecamy żurawiejki, które znalazły się na końcu części poetyckiej. Trzeba wyjaśnić że w Brodach stał przed wojną 22 pułk Ułanów Podkarpackich i dwie inne jednostki.

*    W r. 981 nie ziemie ruskie przeszły w ręce polskie (patrz s. 12), lecz odwrotnie.