PUBLIKACJE

Autora kolejnej książki, Tadeusza Olszańskiego, nasi Czytelnicy mieli okazję poznać już wcześniej z artykułu drukowanego w CL 2/05, a także z udostępnionego Redakcji fragmentu omawianej tu książki (CL 3/08) jeszcze przed jej opublikowaniem w 2008 r. przez Wydawnictwo „Iskry”.
Kresy Kresów. Stanisławów to bardzo osobista opowieść o Stanisławowie, rodzinnym mieście autora, które jest, a paradoksalnie go nie ma, ­bowiem w roku 1962 dekretem Nikity Chruszczowa, wbrew logice i tradycji, zamieniono nazwę na Iwano-Frankiwsk. Ale, jak pisze autor: W Iwano-Frankiwsku nadal najpiękniejszy jest Stanisławów. To, co dawne. Jądro miasta na zawsze pozostanie stanisławowskie.
Treść książki to powrót do stanisławowskich korzeni, do dziecięco-młodzieńczych wspomnień, szeroko obudowanych faktografią.
Autor bardzo zgrabnie – w oparciu o źródła – wplata historię tego trzeciego po Krakowie i Lwowie miasta Galicji, założonego w XVII wieku przez Potockich, a które nabrało szczególnego tempa w rozwoju ekonomiczno-społeczno-kulturalnym odbudowane po totalnym pożarze w 1868 roku.
Autor prowadzi nas ulicami przedwojennego Stanisławowa, które darzy szczególnym sentymentem, a nazwy tych ulic stanowią tytuły kolejnych rozdziałów książki. Szkoda, że wydawnictwo nie pomyślało o dołączeniu przedwojennego planu miasta, chociażby Śródmieścia.
Na kanwie własnych przeżyć i najbliższej rodziny zarysowuje wielowiekową koegzystencję różnych nacji Ziemi Stanisławowskiej – Polaków, Rusinów, Ormian, Żydów, Węgrów i Hucułów.
Druga wojna światowa zniszczyła te najlepsze tradycje II Rzeczypospolitej. Ludność Stanisławowa spotkał tragiczny los – pasmo terroru i poniżenia. Z furią i na skalę niespotykaną w innych miastach dokonano eksterminacji polskiej inteligencji – w sierpniu 1941 r. masowe aresztowania i zagłada w Czarnym Lesie pod Stanisławowem. Lata pod okupacją niemiecką jawią się autorowi jako pomieszanie normalności z okrutną rzeczywistością, w sumie jako świat nierzeczywisty.
Pod koniec 1943 r., poprzez kontakty węgierskie (matka była Węgierką), Tadeusz Olszański wraz z rodzicami zostaje nocą, potajemnie, ewakuowany na Węgry.
Swoje rodzinne miasto ujrzał ponownie dopiero dziesięć lat temu. I ciągle, bez względu na to, jak się to miasto będzie nazywało, najpiękniejsze w nim będzie i pozostanie to, co było i na zawsze pozostaje Stanisławowem.
Książka jest dopieszczona edytorsko, urody dodają jej archiwalne fotografie miasta i związane z rodziną autora. Książka, napisana lekkim piórem, czyta się jednym tchem. Ma już trzeci dodruk. W grudniu ub. roku została uznana za najlepszą książkę listopada 2008 r., a Tadeusza Olszańskiego wyróżniono nagrodą Warszawskiej Premiery Literackiej. Polecamy, nie tylko stanisławowianom!    (KS)