PUBLIKACJE

Dr Tadeusz Kukiz kontynuuje drugą już serię swoich prac historycznych. To dobra zasada: temat zostaje opracowany w pełni. Pierwsza seria dotyczyła Madonn „kresowych” – dostaliśmy sześć książek z wnikliwym omówieniem cech i wartości owych dzieł sztuki, które zdobiły duchowo i artystycznie nasze wschodniomałopolskie i wołyńskie świątynie; z drugiej zaś strony poznaliśmy dokumentację losów tych obrazów po II wojnie światowej. Książki owe stały się więc niejako drogowskazem dla badaczy i turystów, ale przede wszystkim dla pielgrzymów, szukających drogi do utraconych świętości własnego dzieciństwa i pamięci swoich ojców.
Druga seria jest z pozoru całkiem inna, ale odnajdujemy tu podobne motywy: przeszłość i „nasze strony”. Autor przy okazji dokumentowania dziejów własnej rodziny bada miejsca, historię, losy społeczności – z całym bagażem wydarzeń, spraw i ludzi.
Wcześniej powstały już dwie takie książki (obie omawialiśmy): Łopatyn. Dzieje i zabytki (2004) oraz Ziemia Radziechowska i ludzie stamtąd (2008), opisujące strony rodzinne matki. Teraz dostajemy trzecią: Uhnów. Kresowe miasteczko nad Sołokiją (skąd pochodził ojciec), Wrocław 2010. Przypomnijmy, gdzie leży: na północ od Lwowa, w trójkącie, który geograficznie wyznaczają: Tomaszów Lubelski, Sokal i Rawa Ruska. Zapowiadana jest czwarta książka: Kukizów, miasteczko koło Lwowa; stamtąd zapewne wywodzi się ród Kukizów.
Autor ujął materiał w sześciu głównych rozdziałach i kilku uzupełniających. Te pierwsze to: Dzieje Uhnowa; Parafia rzymskokatolicka i kościół; Parafia greckokatolicka i cerkiew; Uhnowskie szkoły; Uhnowskie cmentarze, pomniki, kapliczki; Niektóre uhnowskie rodziny XX wieku.
Powyższe rozdziały, dotyczące samego Uhnowa, uzupełnia siódmy, który dotyczy całego rejonu, objętego tzw. akcją HT-51*. Dzięki książce Kukiza niezorientowany dotąd czytelnik otrzymuje jedyne wyjaśnienie sprawy sprzed lat niemal sześćdziesięciu, a dotyczącej cynicznego posunięcia władz sowieckich, które po paru latach nowej sytuacji geopolitycznej zorientowały się w pewnych „brakach”, na które – na swoją niekorzyść – zgodziły się w 1945 roku: 1. granicę w tym rejonie wytyczono na rzece Sołokii, pozostawiając linię kolejową z Sokala do Rawy Ruskiej po stronie polskiej; 2. obszar w rejonie miejscowości Uhnów, Bełz, Krystynopol, Sokal-Zabuże, Waręż, obfitujący w złoża węgla kamiennego, również pozostał po stronie polskiej. Akcja HT-51 polegała więc na wymianie ww. rejonu na rejon Ustrzyk Dolnych w Bieszczadach, co wiązało się z kolejnym dramatem przeniesienia tam ludności polskiej. To zresztą nie wszystkie problemy, może uda się do nich wrócić.
Kolejne dwa rozdziały książki dotyczą losów i wyposażenia uhnowskiego kościoła po 1951 r. oraz utworzenia w 1991 r. Związku Wysiedlonych HT-51.

*    Akcja dotyczyła powiatów Hrubieszów i Tomaszów Lub., rok 1951.