PUBLIKACJE

Bronisław Szeremeta opublikował w 2000 r. we Wrocławiu niewielką książkę pt. Watażka – jego zbrodnie i zakłamane wspomnienia. Autor pochodzi z miejscowości Adamy koło Buska z przedwojennego powiatu Kamionka Strumiłowa. Był bezpośrednim i pośrednim świadkiem zbrodni popełnionych przez Dymitra Kupiaka i jego bandę UPA w rejonie Buska. Banda, jako bojówka SB, grasowała w okresie 1943–1945 (a więc za czasów niemieckich i sowieckich), ciesząc się najgorszą sławą. Budziła grozę nie tylko u Polaków, ale u wszystkich mieszkańców rejonu.
Bezpośrednim impulsem do napisania i wydania przez Bronisława Szeremetę pracy było wydanie w 1991 r. w Toronto wspomnień Dymitra Kupiaka pt. Spohady nierozstrilanoho (Wspomnienia nierozstrzelanego), w których Kupiak przedstawił siebie jako nieskazitelnego herosa Ukrainy i bojownika o wolność. To oczywiste kłamstwo zmusiło autora do szukania dowodów zbrodni. Dotarł do książki pt. Rozpłata (Rozrachunek) wydanej we Lwowie w 1970 r., w której zawarte są relacje z procesu sądowego w Krasnem koło Lwowa z listopada i grudnia 1969 r. Sądzonych wtedy było pięciu członków bandy Kupiaka, których sowiecki wymiar sprawiedliwości zdołał dosięgnąć.
W zeznaniach oskarżonych i świadków podane są daty napadów, miejscowości, nazwiska osób okrutnie zamordowanych i okoliczności ich śmierci. Wszystkie napady połączone były z rabunkiem mienia. Relacji jest kilkadziesiąt, a liczbę zamordowanych oceniono na około 200. Sąd sowiecki interesował się głównie zbrodniami na obywatelach sowieckich, ale przy okazji ujawnione zostały szczegóły zbrodni na Polakach. Kupiak, stojący na czele dwudziestoosobowego oddziału, był najokrutniejszym bandytą mordującym osobiście. W październiku 1945 r. z cudzymi dokumentami na nazwisko Władysław Brodziak – ekspatriant – wyjechał ze Lwowa do Polski, a w maju 1946 r. przez Czechosłowację i Niemcy uciekł, bojąc się rozpoznania, do Kanady. Osiedlił się w Toronto, gdzie za zagrabione i wywiezione kosztowności przez ponad pół wieku wiódł dostatnie życie biznesmena. Już po wydaniu omawianej książki nadeszła wiadomość, że Kupiak popełnił samobójstwo przez powieszenie.
Przypadek Kupiaka i jego ucieczki do Kanady jest klasycznym przykładem tego, jak zbrodniarze ukraińscy spod znaku UPA uniknęli kary za mordowanie Polaków na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej.
Na końcu książki, jako aneks, zamieszczony jest artykuł Wiktora Poliszczuka dotyczący starcia historyków polskich i ukraińskich na spotkaniu naukowym w Montrealu w 1995 r.

(DTS)