PUBLIKACJE

Żydzi Lwowa. Opowieść to oryginalny album fotograficzno-tekstowy, przygotowany przez dra Leszka Allerhanda i wydany przez Instytut Allerhanda (Kraków–Warszawa 2010). Autor, urodzony we Lwowie w 1932 r., zamieszkały dziś w Zakopanem, jest lekarzem, synem i wnukiem prawników. Jego dziadek, Maurycy Allerhand (1868–1942/43) był znanym profesorem Uniwersytetu Jana Kazimierza, a nazwisko tego znakomitego uczonego było już w naszym kwartalniku wymieniane kilkakrotnie.
Album o lwowskich Żydach dotyczy zarówno tej całej społeczności, jej historii i kultury od połowy XIII w. aż po koniec II wojny światowej, jak i wybitnych postaci i rodzin, w tym w pełni zasymilowanego w polskiej kulturze rodu Allerhandów, wywodzącego się ze wschodniej i środkowej Galicji/Małopolski. Pierwszym o tym nazwisku, który osiadł we Lwowie, był wspomniany prawnik Maurycy.
Album obejmuje kilkaset cennych zdjęć, zarówno odnoszących się do Żydów, jak i do Lwowa w ogóle*. Zdjęciom towarzyszy wielowątkowy tekst opracowany przez autora albumu. Przedmowę napisał i część zdjęć ze swoich zbiorów dostarczył dr Adam Redzik**.
Treść albumu obejmuje sześć rozdziałów, z czego trzy pierwsze odnoszą się – jak wspomniano – do historii dawniejszej (1256–1772, 1772–1918, 1918–1939), trzy kolejne do czasów, które traktujemy jeszcze jako współczesne (choć to już też historia): okupacja sowiecka 1939–1941, okupacja niemiecka 1941–1944 oraz lipiec 1944 – marzec 1945. W pierwszej części znajdujemy m.in. zdjęcia wybitnych Żydów ważnych dla swojej społeczności, jak i tych, którzy stali się chlubą polskiego Lwowa, m.in. Wiktor Chajes, Szymon Askenazy, Majer Bałaban, Ludwik Ehrlich, Julian Kleiner, Hugo Steinhaus, Stanisław Ulam, Marian Hemar, Józef Wittlin, Tońko – Henryk Vogelfanger.
W albumie zwraca uwagę oddanie polskości. Leszek Allerhand skłania się do tej części lwowskich Żydów, którzy uważali się za Polaków. Znajduje w historii tej społeczności, a także w pełnych zawiłości historyczno-kulturowych dziejach Lwowa takie wątki i takie środowiska, które świadczyły o możliwości zżycia się – pomimo barier przede wszystkim religijnych – asymilującej się coraz szerzej części żydowskiej mniejszości z polską większością. Przykładami byli Allerhandowie, Wiktor Chajes, Steinhausowie, Marian Hemar. I wielu innych. W ramkach zamieszczamy dwa cytaty, które o tym świadczą.

* Zdjęcia ulic, gmachów, kościołów, osób, dokumentów.
** W albumie w spisie literatury wymieniono także „Cracovia–Leopolis”. Dr Redzik zamieścił również w naszym kwartalniku artykuły i recenzje na inne tematy.