PUBLIKACJE

Ksiazki i czasopisma omówione w naszych kwartalnikach

Przybylski Ryszard, Krzemieniec. Opowieść o rozsądku zwyciężonych

Książka historyczna Ryszarda Przybylskiego pt. Krzemieniec. Opowieść o rozsądku zwyciężonych (Wydawnictwo SIC!, Warszawa 2003) to w zasadzie szczegółowa historia Gimnazjum Wołyńskiego (Liceum Krzemienieckiego), od założenia przez Tadeusza Czackiego na początku XIX w. aż do zamknięcia przez cara w 1832 r. Jednak ze względu na szeroko potraktowane tło polityczne jest to zarazem historia Polski – zaboru rosyjskiego, czyli tzw. Ziem Zabranych.

Po szoku, jakim był III rozbiór Polski i utrata niepodległości, polska elita intelektualna skierowała swoje działania w stronę ratowania społeczeństwa polskiego poprzez oświatę i zachowanie języka. Stąd wynikały wysiłki Czartoryskiego, Kołłątaja i Czackiego. Wykorzystywano okresową łaskawość i liberalizm cara Aleksandra I. Wyproszono reformę szkolnictwa i dążono do szybkiego zorganizowania polskiej szkoły średniej i pół-wyższej. Na siedzibę wybrano Krzemieniec na Wołyniu. Oficjalnie Ojcowie Założyciele Gimnazjum Wołyńskiego byli lojalnymi poddanymi cara, ale za tym szyldem ukryta była działalność edukacyjna polskiej szkoły na wysokim, patriotycznym poziomie. To był właśnie rozsądek zwyciężonych, zawarty w podtytule książki.

Autor wplata do tekstu mnóstwo cytatów z bogatego zakresu źródeł (ponad 80 pozycji literatury), dodając od siebie komentarze i interpretację stosunków społeczno-politycznych. Książka liczy ok. 200 stron. Czyta się ją z dużym zainteresowaniem. Dostępna w księgarniach. (DTS)