PUBLIKACJE

Ksiazki i czasopisma omówione w naszych kwartalnikach

Schenk Dieter, Noc morderców. Kaźń profesorów we Lwowie i Holocaust w Galicji Wschodniej

Z końcem ubiegłego roku ukazała się niezwykle ważna – szczególnie dla nas – książka Dietera Schenka pt. Noc morderców. Kaźń profesorów we Lwowie i Holocaust w Galicji Wschodniej (tytuł oryginalny: Der Lemberg Professorenmord und der Holocaust in Ostgalizien, przekład P. Zarychta), wydana przez krakowskie wydawnictwo „Wysoki Zamek”. Już sam tytuł niesie z sobą tragizm zdarzeń, jakie miały miejsce owej lipcowej nocy 1941 r., kiedy to Niemcy dokonali okrutnej zbrodni wobec profesorów lwowskich, ich bliskich, a także osób, które przypadkowo znalazły się w zasięgu dramatycznych wydarzeń.
Autor z niezwykłą determinacją starał się dotrzeć do prawdy analizując nie tylko przyczyny tej tragedii, ale i powody zaniedbań, jakich dokonano w sądownictwie powojennych Niemiec. Niezwykle interesująca dla polskiego czytelnika jest część poświęcona śledztwom, które prowadzono w Niemczech, w Polsce, a także innych krajach, po 1945 roku.
Owocem trudnej pracy i niezwykłej dociekliwości Schenka jest omawiana książka, na którą składa się 6 rozdziałów (każdy z kilkoma podrozdziałami), zawartych na 440 stronach, a wśród nich prócz właściwego tekstu i aneksu znajdują się odniesienia do literatury i dokumentów (859 przypisów!), bogaty materiał ilustracyjny (ponad 100 fotografii), w tym unikatowe zdjęcia archiwalne – często ze zbiorów prywatnych, mapy, a także bardzo obszerna bibliografia wraz z uzupełnieniami do wydania polskiego oraz indeks nazwisk, które pojawiają się w tekście. To, że ten cenny materiał ujrzał światło dzienne, dzięki ogromnej pracy i zaangażowaniu Autora Niemca, jest nie do przecenienia.
Druga część książki przedstawia historię Holocaustu na terenie Galicji Wschodniej i opis zbrodni na narodzie żydowskim.
Dlaczego tak wiele trudu, ale i osobistych emocji poświęcił autor by, przynajmniej w jakimś stopniu, poznać prawdę i zrozumieć fakt, że nikt za niemieckie zbrodnie wojenne nie został w Niemczech ukarany? Na pewno jednym z motywów była próba rozliczenia się z własną historią. Książka jest skierowana do czytelnika niemieckiego w celu uświadomienia Niemcom ich zbrodni i nagłośnienia okoliczności zbrodni na polskich profesorach. W jednym z wywiadów, udzielonym red. Aleksandrze Solarewicz, autor powiedział to, czego nie dano mu powiedzieć na uroczystości odsłonięcia pomnika profesorów we Lwowie: Do końca życia nie przezwyciężę w sobie bólu wynikającego ze świadomości tego, jakie okropności zostały dokonane w imieniu narodu niemieckiego i jak barbarzyńsko zachowali się nasi dziadkowie i ojcowie. Wywołuje to u mnie bezradność, przygnębienie, ale i wściekłość. Pisanie jest dla mnie wentylem, by dać ujście tym uczuciom.
Po ukazaniu się omawianej książki autor uczestniczył w spotkaniach w wielu miastach naszego kraju, m.in. w Warszawie, Wrocławiu, Gliwicach i innych, także w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim i w krakowskim Muzeum Galicja, o czym przeczytaliśmy w „Dzienniku Polskim” (1 lutego 2012 r.) w artykule pt. Kolejna biała plama została usunięta.
Reasumując: opracowanie niezwykłe, intencja i odwaga Autora godna podziwu, a książka osobom ze starszego pokolenia wiele dopowiada, młodszym pokoleniom ukazuje zaś udokumentowany dramat tamtych czasów, tamtych zdarzeń.
Warto zakończyć cytatem, którym posłużył się Dieter Schenk w niewygłoszonym przemówieniu, przygotowanym na uroczystość odsłonięcia pomnika pomordowanych Profesorów Lwowskich na Wzgórzach Wuleckich w 70. rocznicę tego okrutnego wydarzenia: Gdy o Niemczech myślę w nocny czas, sen mnie opuszcza aż po brzask (­Heinrich Heine, 1844 r.). Nie przypuszczał, że po 100 latach od czasu, gdy słowa te zostały napisane, też nie będzie mógł spać! I będzie uparcie dążył do ujawnienia ­prawdy.             

(AS)

DIETRICH SCHENK (ur. 1937) – kryminolog, były wysoki funkcjonariusz Federalnego Biura Kryminalnego, historyk, publicysta, autor książek dotyczących zbrodni hitlerowskich na terenie okupowanej Polski; dotarł do źródeł w niemieckich archiwach, nieznanych polskim historykom.