PUBLIKACJE

Ukazało się już wiele książek przywołujących wspomnienia Sybiraków, o niektórych pisaliśmy w naszym czasopiśmie. Każda z relacji jest inna, osobliwa i osobista, ale wszystkie z nich łączy jedno – zesłanie i związane z tym trudne, często niewyobrażalne przeżycia.
W 2007 roku ukazała się kolejna książka o tej tematyce, autorstwa ks. Romana Pioterka Przez Sybir do kapłaństwa. Wspomnienia Sybiraka – kapłana, wydana w Poznaniu przez „JASART STUDIO”.
Słowo wstępne napisał historyk – ks. profesor z UAM, Bernard Kołodziej TChr, są także liczne ilustracje (zdjęcia, mapy i fotokopie dokumentów); książka obejmuje 5 części (ponad 200 stron), których tytuły mówią wiele o ich treści:
I. Z Wielkopolski i Górnego Śląska na Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej; II. Sybiriada; III. Powrót do Ojczyzny. Z Ukrainy do Polski (na Ziemie Odzyskane) – repatriacja; IV. Na drodze powołania kapłańskiego; V. Znów na Kresach Wschodnich – na „zielonej Ukrainie”.
Ks. Roman Pioterek swoją pierwszą podróż z Nowego Bytomia na Kresy przebył w łonie matki i w 1929 roku urodził się w Zborowie na Podolu (w woj. tarnopolskim). Ojciec – Stefan – Wielkopolanin, hallerczyk, był polskim policjantem najpierw na Górnym Śląsku, potem w wyniku skierowania służbowego – w Tarnopolskiem, matka – Wiktoria Franciszka pochodziła z Górnego Śląska.
Autor opisuje pogodne dzieciństwo, zabawy z kolegami, spacery z rodzicami w pięknej scenerii uroczego Podola. Ten czas beztroski przerwał wybuch wojny i wkroczenie Armii Czerwonej; w jednej chwili zmieniło się życie jego i jego bliskich. Zaczął się czas represji i prześladowania Polaków. Ukraińcy pomogli ukryć się ojcu, jednak nieodnalezienie ojca – policjanta – nie powstrzymało Rosjan od wywózki pozostałej rodziny na Daleki Wschód. Zaczęła się wojenna tułaczka i deportacja do Kazachstanu od Pawłodaru przez Majsk do Ochry, wszystko pomiędzy stepem i Irtyszem. Potem, od 1943 r., kolejna „przeprowadzka” do tzw. Armii Pracy, do Kuszwy na Uralu. Tam w 1944 roku z wycieńczenia zmarła matka Autora – miał wtedy niespełna 14 lat. Stąd, już sam, z innymi Polakami wrócił w rejony Ukrainy Południowo-Wschodniej, gdzie w okolicy Chersonu pracował w sowchozie. Następnie w ramach repatriacji trafił na Śląsk, by ostatecznie osiąść w Wielkopolsce. Tutaj też ukończył seminarium duchowne oraz studia teologiczne i doktoranckie. Do przejścia na emeryturę pełnił posługę duszpasterską.
Ostatnia część omawianej publikacji jest szczególna, jest to bowiem relacja Autora z Jego dwu pielgrzymek – wycieczek na Kresy: powrót do miejsca urodzenia, dzieciństwa, szukanie korzeni, a przede wszystkim śladów ojca i wyjaśnienia przyczyn jego śmierci. Nurtował go bowiem brak wiedzy o losach zaginionego ojca. Choć był pewny, że ojciec nie żyje, postanowił poznać okoliczności jego śmierci, być może okrutnej. Po wielu krokach, które podejmował, udało mu się dopiero w czasie drugiej pielgrzymki, dzięki pomocy majora milicji Wasila Wiktorowicza, dotrzeć do archiwum we Lwowie, gdzie jego kierowniczka, nie znajdując jakichkolwiek informacji, porozumiała się z archiwum w Kijowie i uzyskała informację, że ojciec, Stefan Pioterek, urodzony w 1899 r., został aresztowany 25 II 1942 roku przez NKWD i oskarżony (nie wiadomo o co – być może o szpiegostwo). Jako oskarżony, w związku z sytuacją wojenną, został „ewakuowany”. Ewakuowani więźniowie byli eskortowani przez NKWD, idąc pieszo często słabli w drodze i z wycieńczenia umierali bądź byli dobijani. Aresztowanego ojca nie zidentyfikowano w żadnym więzieniu, tak więc bardzo prawdopodobne, że zaginął on, jak wielu innych, w tej „drodze ewakuacyjnej”.
Całość opowieści zamyka Posłowie (fundament pojednania), w którym Autor przedstawia fundament pojednania polsko-ukraińskiego i polsko-rosyjskiego; jest też bibliografia – literatura pomocnicza.
Na koniec omówienia trzeba podkreślić, że – jak napisał w omówieniu książki ks. Maciej: ks. Pioterek mógł jednoznacznie potępić ludzi, którzy zgotowali taki okrutny los jego najbliższym i jemu samemu. Nie robi tego, jakby rozumiał, że to nie jest jego rola. Oddaje sąd Bogu. Wspomnienia są przykładem interpretacji wydarzeń w kategorii wiary. To jest mocny punkt książki. Widzieć Boga i jego miłość wśród chorób, śmierci, wygnania, nędzy i zwątpienia.  (AS)
Danuta Trylska-Siekańska (DTS),
Anna Stengl (AS), Anna Madej (AM)
Janusz Paluch (JMP), Andrzej Chlipalski