PUBLIKACJE

Ksiazki i czasopisma omówione w naszych kwartalnikach

Rybotycki Jan, Schodnica – Majdan – Urycz w zachowanych źródłach i okruchach wspomnień

♦ Z wdzięcznością odebraliśmy przysłaną nam przez p. Jana Rybotyckiego (rodem ze Schodnicy, zamieszkałego we Wrocławiu) książkę pt. Schodnica – Majdan – Urycz w zachowanych źródłach
i okruchach wspomnień. Jest to praca zbiorowa pod redakcją Pana Jana, którego w sposób szczególny pamiętamy m.in. z opracowania dla nas haseł drohobycko-borysławsko-schodnickich. Otrzymana obecnie książka ma duży format (A4), ponad 320 stron i bardzo dużo zdjęć starych i nowych. Wydawcą jest Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Drohobyckiej, Wrocław 2013).

Kolejne rozdziały, omawiające miejscowości i ich dawnych mieszkańców – całe rodziny i wybrane postacie, zaczynają się od opisów historycznych. To bardzo ciekawe, bo przecież nie mieliśmy dotąd szansy poznania ich, może poza krótkimi wzmiankami w przedwojennych przewodnikach – ale któż je dziś posiada?

Opisywane miejscowości leżą w woj. stanisławowskim, na północnych obrzeżach Bieszczad Wschodnich – dziś niestety od przełęczy Użockiej odciętych od teraźniejszej Polski. Ściślejsze określenie położenia to Beskidy Skolskie w ramach łańcucha bieszczadzkiego.

Schodnica leży w kotlinie na wysokości średnio 545 m npm.,
a otaczające ją góry dochodzą prawie do 900 m. Geologicznie dominują utwory fliszowe (osady morskie), a w tym regionie występują złoża ropy naftowej i gazu ziemnego oraz źródła wód mineralnych – przykładem nieodległy Truskawiec.

Historycznie jest to Ziemia Przemyska, która w swej pd.-wschodniej części obejmuje Drohobycz
i Borysław, Sambor, Stryj, Turkę, a główne rzeki to Dniestr i jego dopływ – Stryj. Administracyjnie to wszystko południowe krańce województwa lwowskiego. Autor dość szczegółowo opisuje historię regionu, do którego należą omawiane miejscowości, poczynając od X wieku – o Lędzianach, o najeździe ruskim
w 981 roku – te sprawy są nam już znane.

O Schodnicy i całym rejonie autor podaje ogromną ilość nazw i wiadomości (w tym głównie o zamku Tustań), informuje że do końca XIX w. była nędzną wsią bojkowską. Jej nazwa staje się popularna
w okresie powstania tu górnictwa naftowego – w latach 1870. Pierwszymi właścicielami byli Austriacy, potem powstałe tu kopalnictwo i przemysł związały się ze znanymi nazwiskami Szczepanowskiego, Odrzywolskiego, Wolskich. W latach 1895–98 w Schodnicy i Uryczu wydobycie ropy było wyższe niż w owym czasie w Borysławiu i Tustanowicach. Historię Schodnicy doprowadza autor do II wojny światowej.

Całkiem innego rodzaju miejscowością jest Majdan, tak pod względem położenia i krajobrazu, jak
i geologii i gospodarki. Leży wcale nie wyżej niż Schodnica, ale o ile ta układa się w dolinie, o tyle Majdan robi wrażenie wysokogórskie, bo otaczające go góry są wyższe (ok. 1000 m npm.) i bliższe.
O rozwoju Majdanu, znanego już w połowie XVII w., zadecydowała geologia – nie ropa, lecz rudy żelaza. Osada powstała w tym miejscu na przełomie XVIII/XIX wieku, ludność zajmowała się wydobywaniem rudy i wytopu żelaza w hamerniach (kuźnicach). Zajmowano się też pozyskiwaniem drewna z bogatych lasów na górskich stokach, co z czasem zdominowało tutejszą gospodarkę. W okolicznych miejscowościach powstały liczne tartaki.

Majdan stał się w 20-leciu międzywojennym atrakcyjną miejscowością letniskową i turystyczną. Przed samą II wojną zbudowano piękny murowany kościół (był tam wcześniej drewniany, rozebrany po wojnie), który sowieci przebudowali na ośrodek turystyczny. Obecnie stoi pusty i niszczeje.

Wiele jeszcze spraw majdańskich opisuje Jan Rybotycki. Warto dodać, że z Majdanu pochodzi wielu znanych ludzi, m.in. rodzina Bogusława Wołoszańskiego, historyka i autora książek. W pobliskim Podbużu urodził się Józef Dietl, wielki prezydent Krakowa. Dość rozrodzona był w tych okolicach rodzina Rybotyckich, a autor urodził się w Schodnicy.

Po opisach tytułowych miejscowości występują wspomnienia ludzi ze Schodnicy, Urycza oraz Majdanu, oparte na relacjach osób i dokumentach, bogato ilustrowane. Opracował je również Jan Rybotycki, za co należy mu się uznanie.      

[AC]