Kontakt
ul. Piłsudskiego 27,
31-111 Kraków
cracovialeopolis@gmail.com

PUBLIKACJE

Ksiazki i czasopisma omówione w naszych kwartalnikach

Wszystkie | 2005 | 2004 | 2006 | 2007 | 2002 | 2003 | 2001 | 2000 | 1999 | 1998 | 1996 | 1997 | 1995 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017
Sortuj alfabetycznie | Sortuj numerami

Czarnik Oskar Stanisław, Powstanie Styczniowe. Uczestnicy, instytucje, wybrane zdarzenia

[4/2013]

• Nadeszła książka od prof. Oskara Stanisława Czarnika pt. Powstanie Styczniowe. Uczestnicy, instytucje, wybrane zdarzenia, z podtytułem Obchody
i pamiątki
w powiecie wołomińskim (wyd. Towarzystwo Przyjaciół Miasta Kobyłka, Kobyłka 2013). Zespół autorski to cztery osoby, ale redaktorem i autorem dwóch z pięciu rozdziałów jest osobiście Profesor Czarnik, lwowianin
z urodzenia i korzeni po mieczu, od lat mieszkaniec Kobyłki koło Warszawy.

Po pierwszym więc zaskoczeniu – co mają wydarzenia styczniowe w powiecie wołomińskim do naszych wschodniomałopolskich stron? – przyszło olśnienie. Wszak Profesor (przez babkę Teresę z Żulińskich Czarnikową) pochodzi z rodu Żulińskich
z Mazowsza, wspaniałych patriotów i uczestników Powstania 1863 roku, którzy w sposób niezwykły związali się ze Lwowem. Któż więc może być bardziej upoważniony do przedstawienia związków walk powstańczych niż ten, którego przodkowie stąd pochodzą, a dziś sam tam zamieszkuje?

W numerze 3 z 2008 r. prezentowaliśmy curriculum vitae Profesora O.S. Czarnika, przypomnijmy jednak najciekawsze styczniowe fakty. Oto w owym Powstaniu brali udział: Józef, Kazimierz (ksiądz), Tadeusz
i Roman Żulińscy, z których trzej – poza Romanem – spoczywają na Cmentarzu Łyczakowskim. We Lwowie znaleźli się, jak wielu powstańców z Królestwa (zaboru rosyjskiego), uchodząc przed prześladowaniem ze strony caratu. Józef Ż. został dyrektorem szkoły żeńskiej we Lwowie, założonej przez siostry Benedyktynki ormiańskie – i dlatego pod podcieniem przy Katedrze Ormiańskiej znajduje się jego tablica pamiątkowa. Na pewno pamiętają ją lwowianie i zwiedzający Lwów turyści. Na Łyczakowie spoczywają Józef Ż., ksiądz Kazimierz Ż. oraz lekarz Tadeusz Ż. (senior), członek Rady Miasta Lwowa – ma tablicę w kościele
oo. Dominikanów. Brak tu Romana Ż., nauczyciela matematyki, który był dyrektorem tajnej poczty powstaniowej. Zginął na szubienicy na stokach Cytadeli Warszawskiej jako członek Rządu Narodowego wraz z Romualdem Trauguttem i paroma innymi. We Lwowie uczczono ich pomnikiem na Górce Powstańczej*.

Treścią omawianej książki są więc wydarzenia związane z Powstaniem Styczniowym, a które w tej wołomińskiej okolicy przebiegały dość intensywnie z racji bliskości stolicy ówczesnego Królestwa Polskiego – Warszawy. Upamiętnienia tych wydarzeń podjęło się Towarzystwo Przyjaciół Miasta Kobyłka, położonego tuż koło Wołomina. Wydanie książki szło w parze z wystawą zorganizowaną w Kobyłce
pt. Prasa podziemna okresu 1861–1864.

Trudno tu opisywać dramatyczne wydarzenia powstańcze, jakie się działy w powiecie wołomińskim, ciekawie opisane przez grono autorów, warto jednak przypomnieć, że wielu uczestników Powstania po jego zakończeniu przechodziło przez granicę – tak jak Żulińscy – do ówczesnej Galicji, głównie do Lwowa.
We Lwowie byli niezwykle ciepło przyjmowani i póki żyli – nawet do wczesnych lat XX-lecia międzywojennego – przez Miasto Lwów utrzymywani. Najważniejszą pamiątką tamtego czasu i tamtych ludzi jest Górka Powstańcza na Cmentarzu Łyczakowskim. Niestety groby tam umieszczone – przez długie lata braku opieki w czasie kolejnych okupacji – uległy daleko idącemu zniszczeniu. Dopiero teraz podejmowane są przez Państwo Polskie próby ich odnowienia.

* Żulińscy odznaczyli się nie tylko w Powstaniu Styczniowym. W następnym pokoleniu Tadeusz Ż. był adiutantem Józefa Piłsudskiego, a zginął na Wołyniu w walkach z Rosjanami w 1916 r.