SYLWETKI

Sosabowski Stanisław

STANISŁAWOWSKIE LATA GENERAŁA SOSABOWSKIEGO

Stanisławów – widzę to miasto, gdzie w codziennym trudzie zdobywałem chleb dla siebie i mojej rodziny, kształtowałem swój charakter i uczyłem się łamać piętrzące przede mną przeszkody; miasto, gdzie poznałem i pokochałem ideały, które stały się myślą przewodnią mojego życia.
 

Tak pisał późniejszy generał Stanisław Sosabowski we wstępie do swojej książki Droga wiodła ugorem. Gdy miał 11 lat, stracił ojca. Rodzeństwo było jeszcze młodsze. Pensja wdowia matki nie wystarczała na życie. W zimie biegł do szkoły, nie mając płaszcza. Było źle, czasami głodno. Zaczął zarabiać korepetycjami. Kiedy w szkole jacyś rodzice stroskani złymi postępami synów pytali profesora o radę, często słyszeli: To leń i nieuk, koniecznie potrzebuje pomocy i twardej ręki. Jest korepetytor, nazywa się Sosabowski. Był twardy i nieustępliwy, nie wypuszczał delikwenta tak długo, aż nauczył się lekcji. ­Będąc w 5 klasie, został przewodniczącym kółka samokształceniowego na terenie szkoły realnej. Działające w Stanisławowie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Towarzystwo Młodzieży Polskiej o ideologii narodowo-socjalistycznej i Towarzystwo Szkoły Ludowej tworzyły patriotyczną atmosferę. Sosabowski wgłębiał się w Myś­li nowoczesnego Polaka, Egoizm narodowy Dmowskiego. Studiował Mochnackiego, Lelewela, Kutrzebę, Dzieje porozbiorowe Polski Siemiradzkiego. Jednym z przejawów patriotycznych młodzieży pod zaborem była coroczna manifestacja na cmentarzu stanisławowskim w Dzień Zaduszny. Przy udekorowanych grobach Zasłużonych śpiewano i wygłaszano przemówienia.

Były to lata 1906–07. Młodzież akademicka była wierna ideologii narodowo-demokratycznej, szkolna zaś przystępowała do „Zarzewia”, odłamu młodzieży narodowo-niepodległościowej. Wkrótce z „Zarzewia” została wyłoniona tajna organizacja wojskowa „Armia Polska” i jej jawna emanacja „Polskie Drużyny Strzeleckie”. Komendantem XXIV Drużyny w Stanisławowie został podchorąży „Węglarz” Stanisław Sosabowski.

W tym samym czasie, w 1908 r. we Lwowie, w mieszkaniu= Kazimierza Sosnkowskiego na zebraniu organizacyjnym kilkunastu osób z Józefem Piłsudskim, zostaje powołany Związek Walki Czynnej. Jednym z uczestników tego zebrania był późniejszy emisariusz ZWC, absolwent Politechniki Lwowskiej i instruktor w Drużynie Strzeleckiej Sosabowskiego, inż. Jan Międzobrodzki.

Z chwilą wybuchu I wojny światowej Sosabowski zostaje wcielony do armii austriackiej. Zostaje ranny, grozi mu ka­lectwo. W 1920 r., służąc już w Wojsku Polskim, chodził o lasce. Potrafił jednak wykrzesać z siebie tyle siły wewnętrznej i fizycznej, że w 1941 r. – dobijając pięćdziesiątki – wykonał pierwszy skok spadochronowy.

W 1918 r. po latach niewoli działa w Lublinie, kierując rozbrajaniem zaborczej armii. W 1922 r. podejmuje studia. Był człowiekiem gruntownie wykształconym, piastował różne stanowiska, wykładał w Wyż­szej Szkole Wojskowej, dowodził 9 Pułkiem Piechoty Legionów i 21 Pułkiem „Dzieci Warszawy”. Po kampanii wrześniowej, w której uczestniczył, i ucieczce z obozu udał się Sosabowski do Lwowa, a po dwóch tygodniach do Stanisławowa, ażeby się zorientować w możliwościach przejścia na Węgry, a stamtąd do Rumunii. Jako stanisławowianin, Karpaty w tym rejonie znał doskonale.