SYLWETKI

PAMIĘCI MIECZYSŁAWA OPAŁKA (1881–1964)

Poniższy tekst ukazał się w „Stolicy” 34//64 (czy pamiętamy to ciekawe pismo z wczesnych lat powojennych?), po śmierci znakomitego lwowskiego pisarza, historyka kultury i obyczaju, bibliofila, pracownika oświaty. Napisał go prawdopodobnie Teofil Syga, ówczesny publicysta warszawski, ale nazwisko to zostało jedynie rozszyfrowane z inicjałów T.S. Wspomnienie to świadczy, iż o Opałku pamiętano w powojennej Polsce, mimo że czas i miejsce Jego najważniejszych dokonań dawno przeminęły. W tym roku przypadła 40. rocznica śmierci Mieczysława Opałka.

W maju 1964 zmarł w Nowym Sączu w podeszłym wieku (urodzony w 1881 r. we Lwowie), choć jeszcze w pełni sił twórczych – Mieczysław Opałek, znakomity badacz kultury i dziejów książki.

Z zawodu pedagog i działacz oświatowy (po ostatniej wojnie kurator okręgu szkolnego)*, dramaturg, poeta (debiutował w roku 1900), gawędziarz, bibliograf – w złotej księdze kultury polskiej zapisał się przede wszystkim jako wybitny znawca dziejów książki polskiej i skrzętny inwentaryzator pamiątek polskich.

Jego szeroki zakres zainteresowań nie pozwala nawet na wymienienie wszystkich tytułów licznych jego prac, przyczynków i ese­jów. Oto więc najważniejsze z dziedziny książki: Próba bibliografii polskich druków wojennych 1914–1915, Gdy Alkar kochał Eminę. Obrazki z epoki biedermaierowskiej, Bibliofile lwowscy, Stare księgi, stare wina, Sto trzydzieści lat wśród książek, Echa bibliofilstwa w poezji, Drzeworyt w czasopismach polskich XIX stulecia, Ze wspomnień bibliofila. A nadto prace o ekslibrisach, medalach i plakietach, godłach i barwach państwowych, o szkolnictwie oraz piękne gawędy obyczajowo-historyczne.

Jego przeszłopółwiekowa działalność lite­racka i publicystyczna w dużym stopniu oddziaływała na szerzenie w społeczeństwie znajomości i kultu książki. Był bowiem Mieczysław Opałek także znakomitym popularyzatorem, obdarzonym talentem urodzonego gawędziarza.

Pracując do ostatnich chwil swego życia, pozostawił wiele prac jeszcze nieopublikowanych z zakresu pamiętnikarstwa, krajoznawstwa i szerszych zagadnień kulturalno-obyczajowych. Nieobca mu była i problematyka związana z Warszawą; wśród prac znajdują się bowiem Warszawa – zarys historiografii oraz Warszawa w malarstwie, w grafice, w ilustracji.***

Opałek odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi (1931), Srebrnym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury (1935) oraz nagrodą za pracę badawczą w dziedzinie wiedzy o książce (1957). Na parę lat przed śmiercią Towarzystwo Przyjaciół Książki obdarzyło go godnością Członka ­Honorowego.

Kultura polska straciła w Opałku zasłużonego pracownika, a liczni jego przyjaciele – człowieka prawego, który zawsze śpieszył potrzebującym z radą i pomocą, który każdemu służył chętnie swą wiedzą i doświadczeniem.

* Autor nie wspomina, że do II wojny M. Opałek był dyrektorem szkoły nr 8. im. Marii Magdaleny we Lwowie.

** W ramach „Roku Lwowskiego” w grudniu 1994 r. w gmachu Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie miała miejsce wystawa zorganizowana przez krakowski oddział Towarzystwa Miłośników Lwowa i KPW, poświęcona czterem znakomitym bibliofilom lwowskim: F. Biesiadeckiemu, R. Mękickiemu, M. Opałkowi i A. Semkowiczowi (patrz CL 1/95)

*** Autor zbyt mało zwraca uwagę na lwowskość Opałka i w większości lwowską tematykę jego prac.